Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO)'nin 2009 hububat alım fiyatını açıkladığında üreticiye ton başına 50 lira yani kilograma 5 kuruş destekleme primi ödeneceğini açıkladı. Bu prim gerçekten ödenecek mi? 

Prim sorusuna yanıt aramadan önce hububat konusundaki son durumu özetlemekte yarar var.

Türkiye'nin yıllık buğday üretimi son 10 yılın ortalamasına göre 20 milyon ton civarında. Fakat, 2007 ve 2008'de yaşanan kuraklığın etkisi ile üretimde ciddi bir düşüş oldu. Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) verilerine göre 2007' de 17.3  milyon ton, 2008'de 17.8 milyon ton buğday üretimi oldu. Türkiye, dışarıdan buğday ithal etmek zorunda kaldı. Sadece Dahilde İşleme Rejimi kapsamında geçen yıl 3.7 milyon ton bu yıl ise 1.7 milyon ton buğday ithal edildi.

Dünya buğday üretiminde bu sezon 35 milyon tonluk bir düşüş bekleniyor. 2008-2009 sezonunda 687 milyon ton olarak beklenen dünya buğday üretiminin 2009-2010 sezonunda 652 milyon ton olması bekleniyor. Türkiye üretimi konusunda farklı tahminler var. Tarım Bakanlığı üretimin 20.6 milyon ton olacağını açıklarken, TMO'nun 2 Haziran tarihli hububat bülteninde 18 milyon ton üretim olacağı ifade ediliyor. Bakanlık ve bağlı kuruluşu TMO'nun tahmini arasında 2.6 milyon tonluk önemli bir fark var. Alım fiyatı bakanlığın tahminine göre açıklandığı için fiyat kimseyi memnun etmedi.

TMO, 1938 yılından bu yana tarihinde ilk kez 2008'de buğday alım fiyatını açıklamadı. Bu yıl ise kademeli fiyat açıkladı.

Anadolu kırmızı ve Anadolu sert buğdayın alım fiyatı ton başına 500 lira açıklandı. Küçük üreticinin ürününü sattığı haziran, temmuz, ağustos aylarında fiyat değişmeyecek. Eylül, ekim ve kasım aylarında fiyat 10'ar lira artırılacak. Eylül'de  510, ekimde 520 ve kasımda 530 liradan buğday alınacak.

Yarı sert buğdayların fiyatı 475 lira açıklandı. Bu buğdaylarda da eylül, ekim ve kasım aylarında 10'ar lira artış olacak. Arpa, çavdar, yulaf, tritkalenin kilogram alım fiyatı ise 375 lira olarak açıklandı. Ayrıca bu ürünlerde asgari alım fiyatı 330 lira olarak belirlendi.

Hububat alım fiyatları ile birlikte buğdayın destekleme primi de açıklandı. Buna göre üreticiye ton başına 50 lira destekleme primi ödenecek. Arpa, çavdar, yulaf ve diğer ürünlere ne kadar prim verileceği ise bilinmiyor.

Fiyat ve prim açıklamalarında da değişik bir tarz var. Birkaç yıl öncesine kadar ürün alım fiyatı ve destekleme primi kilogram bazında açıklanırdı. Borsalarda da kilogram fiyatı üzerinden tescil yapılıyor. Fakat, hükümet ton bazında açıklamayı tercih ediyor. Çünkü, paradan sıfırlar atılınca, kilogram fiyatı kuruş ile ifade edilir oldu. Paradan sıfır atmakla övünenler nedense kuruşu ağızlarına almak istemiyor. Toplumda "kuruş" önemsiz ve küçük kabul edildiği için olsa gerek, başbakan ve bakanlar bu tür durumlarda kuruşu kullanmamak ve rakamı yüksek göstermek için ton bazında fiyat açıklamayı tercih ediyor. Siyasetin bir oyunu bu.

Gelelim açıklanan primin ödenmesine ilişkin sorunun yanıtına.Hükümet, iki yıldır buğday destekleme primini 5 kuruş açıklıyor. Kimse bunun farkında değil.

Hububat alım fiyatını açıklayan Tarım Bakanı bile farkında değil veya unutmuş görünüyor. Bakan, 2007 ve 2008'de 45 lira (4.5 krş/kg) olan destekleme primini bu yıl 50 liraya(5 krş/kg) çıkardıklarını övünerek anlatıyor.

Oysa geçen yıl da buğdaya 5 kuruş destekleme primi açıklanmıştı. Unutanlar için hatırlatmakta yarar var. TMO, kurulduğu 1938'den beri sadece 2008 yılında hububat alım fiyatını açıklamadı. Gıda krizi ve kuraklığın etkisi ile 2008'de dünyada buğday ve diğer tarım ürünlerinin fiyatı tavan yaptı. Buğdayın ton fiyatı 600 liranın üzerine çıktı. Başbakan Recep Tayip Erdoğan ile Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, "fiyat açıklarsak piyasada buğdayın fiyatı düşer"  gerekçesi ile buğday fiyatını açıklamayacaklarını duyurdu.

Fiyat açıklanmadı fakat, destekleme primi bakanlar kurulu kararı ile buğdaya kilogram başına 5 kuruş, arpa, yulaf ve çavdar için 4 kuruş açıklandı. Bu karar Resmi Gazete'de yayınlandı.

Çiftçi, devletten kilogram başına 5 kuruş destekleme primi alacağını hesaplayarak buğdayını sattı. Tüccar bu primi dikkate alarak daha düşük fiyat uyguladı.

Temmuz 2008'de 5 kuruş olarak açıklanan destekleme primi, ödeme zamanına kısa bir süre kala, 2009 bütçesi görüşülürken yüzde 10 kesintiye uğradı. Hükümet, buğday primini 4.5 kuruşa düşürdü. Ödeme 4.5 kuruş olarak yapıldı.

Bu yıl destekleme primi yine 5 kuruş açıklandı. Üreticiler haklı olarak soruyorlar, gerçekten 5 kuruş ödenecek mi? Yoksa geçen yıl olduğu gibi ödeme zamanı gelince kesinti yapılacak mı?

Hasad 25 yaşında

Türkiye'nin tarımsal bilgi kaynağı Hasad Dergisi, 25 yıldır Türkiye'nin en ücra köşesine bilgi taşıyor, ışık saçıyor. Her zaman yararlandığımız Hasad Dergisi, tarımda çok önemli bir misyonu üstlendi ve bunu başarıyla yerine getiriyor. Kurucusu Seyfettin Batal dostumuzu, usta yazar Himmet Kaygısız ve tüm dergi çalışanlarını kutluyor nice yıllar diliyoruz.

Ali Ekber Yıldırım

dunyagazetesi.com.tr