OSMAN AROLAT / AROLAT'TAN Toprağa değil üretime para harcamak
Hafta sonunda İSO’nun, “İstanbul Sanayi Forumu’nda konuşan Bilim, Teknoloji veS Sanayi Bakanı Nihat Ergün, sanayicilerin yatırım yaparken ellerindeki parayı toprağa değil, üretim maliyetine yatırmalarına yol açacak doğru öneriyi OSB arazilerinin mülkiyetinin alınması yerine uzun süreli kiralanması gerektiğini ortaya koyuyor. Bakan Ergün uzun süredir ben dahil birçok yazarın ve sanayicinin ortaya koyduğu “OSB arazilerinden rant elde edilmesi önlensin” düşüncesini hayata geçirecek önerisini ortaya koyarken şöyle diyor:
“OSB’lerde yabancı örnekleri model almışız. Ama bizim modelimizde aksayan yönler var. Mesela arazi spekülasyonu yapılıyor. Bazı sanayicilerimiz yatırım için arsa beklerken bazıları da o arsanın üzerinde kuluçkaya yatmış. Bunlara elbette izin vermeyiz. Önümüzdeki dönemde sanayi bölgelerindeki arsaların satışından ziyade uzun süreli kiralama yöntemi getirilmeli” diyerek, yatırım döneminde OSB’lerde toprağa bağlanan paranın, üretim altyapısına yöneltilmesi talebini ortaya koyuyor.
Türkiye’de ilkinin temeli 1962 yılında Bursa’da atılan OSB’lerin sayıları bugün 261’e ulaşmış durumda ve bunların 113’ü kurulma aşamasında. OSB’lerden kuruluşu tamamlanmış 148’inde yaklaşık 50 bin dönüm alandaki 42 bin 700 parselden 32 bin 777’si yüzde 76’sı dolu olarak üzerlerinde 50 bin fabrika bulunuyor. Kurulmakta olan OSB’lere ise kurulu olanların yaklaşık yarısı büyüklüğünde 20 bin dönüm alan tahsis edilmiş durumda. Bunların bir bölümünde arsa tahsisleri ve fabrika kuruluşları başlamış iken, bir bölümünde ise önemli boş alanlar bulunuyor.
Bakan Ergün’ün açıklamasına uygun yeni bir yasa çıkarılıp, OSB arazilerinde mülkiyet yerine uzun vadeli kiralama hayata geçirilebilirse, kurulmakta olan OSB’lerde satış işlemleri yerine kiralama yöntemi uygulamaya geçebilir. Kurulu OSB’lerdeki yüzde 14’lük boş parseller ve bu OSB’lerden ayrılanların arazilerini de kamu satın alarak yine uzun vadeli kiralama sistemine dahil edebilir.
Bu şekilde hem kamu sürekli bir kira geliri elde ederken, yatırımcılar da yatırımları içinde önemli pay tutan arsa payını üretim yatırımlarına katarak, daha başlangıçta daha iyi üretim ve rekabet imkanı elde edebilirler.
OSB’lerde uzun vadeli kiralama sistemine geçilirken, fabrika binalarının inşası ve anahtar teslim kiralanacak mekanlar üretilmesi konusunda TOKİ’de devreye sokulabilir. TOKİ, belirlenen parselde yatırımcılara isteğe uygun, kiralanabilecek fabrikaların üretimlerini yapabilir. Bu gelişme yasal olarak sağlanabilir bugün OSB’lerdeki en önemli sorunlardan biri olan Bakan Ergün’ün de belirttiği bazı kişilerin arsa tahsis ettirip, yüksek rant elde etmek için üzerinde oturup, satış için beklemeleri örneklerine de son verilmiş olur.
Türkiye’de kurulmakta olan OSB’lerde bölgelere göre fiyatlar değişmektedir. Ortalama metrekare fiyatları 5-15 lira arasında değişirken, gerice yörelerde metrekare fiyatları 1-1.5 liraya kadar düşerken, bazı kurulmakta olan yeni gözde OSB’ler ve kurulu OSB’lerin bazılarındaki boş parsellerde metrekare fiyatları 500-1000 liraya kadar yükseliyor. Bu nedenle de OSB’lerde “Mülkiyet devri” yerine, “Uzun vadeli kira” sistemine geçilmesi, spekülasyonları önleyen, yatırımcının parasını “Toprağa değil, üretim için yatırıma” harcamasını sağlayan bir sonuç doğuracağı için çok doğru bir adım olacaktır. Tabii OSB’ler kurulurken bunun yanı sıra ihtisas OSB’leri oluşturularak kuruluşlar arasında sinerji yaratılması başta olmak üzere, atılabilecek birçok adım daha söz konusudur… |
