BİTKİSEL ÜRÜNLER İLAÇ MI GIDA MI? Prof.Dr. Göknur Aktay [email protected]
Güvenilir üretici firmaların bitkisel ürünleri Sağlık Bakanlığı onaylıdır ve eczanelerde satılır. Gıda desteği olarak ifade edilen ve eczane dışında satılan ürünler ne gıdadır ne de gıda desteği, düpedüz ilaçtır ve içinde yasaklanmış, sağlığa zararlı ilaçları içerdikleri analizlerle gösterilmiştir. Eczane dışında satılan ürünlere itibar etmeyin. Bitkisel ürün desteği istiyorsanız, sizin için en güvenilir ürünü eczacınızla birebir görüşerek, yan etkilerini, ilaç etkileşmelerini tartışarak öğrenin ve önerilen şekilde kullanın.
Eczacı Bahar Hanım ne yapsa ne etse de annesini ilaç kullanırken yaptığı yanlışlar konusunda ikna edemiyordu bir türlü. Beş yıl eczacılık eğitiminin üstüne farmakolojide bir de yüksek lisans yapmasına rağmen annesinin konu komşuya danışarak ilaç almasına o kadar kızıyordu ki… İki gündür annesinin burnunun kanaması da pek hayra alamet değildi doğrusu. Tansiyonu yükselmiş olmasın sakın diye düşündü ve annesine seslendi; -Anne, tansiyon ilacını düzenli alıyorsun değil mi? -Eveeett.. Aklım başımda kızım daha bunamadım. -Aman anne seninle konuşmaya korkuyorum vallahi. Haftada iki kez de tansiyonunu ölçüyorsun değil mi? Var mı bir değişiklik? -……… -Anne? -Yooo… O kadar önemli bir değişiklik yok.. -Nasıl yani? Ona sen karar veremezsin. İlaca rağmen tansiyonunda değişmeler oluyor mu demek istiyorsun? Bak sevgili anneciğim, bana sormadan ya da doktorun yazmadan ilaç kullanma diyorum defalarca. Farklı birşey aldın mı son günlerde? -Karşı komşunun kızı, iyi gelir diye annesine “Ginseng” diye bir ilaç almış. Kadın ilacı aldığından beri genç kız gibi zıplaya zıplaya yürüyor. Bana da nereden aldığını söyle ben de alayım dedim. Bir haftadır içiyorum, sanki bana da iyi geldi gibi.. -Anne, annee… Ben de neden kaç gündür burnu kanıyor bunun diyorum. Al işte. Beğendin mi yaptığını? -Ama bu “bitkisel olduğu için tamamen zararsız” dedi bana. -Anneciğim, bitkisel olması onun zararsız olduğunu göstermez. Sonuçta o da ilaç niyetine kullanılıyor. Bir bitki veya bitkisel ürün tedavi amaçlı kullanılıyorsa “ilaç”tır ve ilaç niyetine kullanılan herşey doktor kontrolünde ve eczacıya danışılarak kullanılmalıdır. Peki, eczaneden mi aldın onu? -Yok canım, şu yakındaki alışveriş merkezinde bir yer açılmış. “Cinese”miydi neydi?.. Hah.. “Ciensi” diyorlar. İngilizce böyle söyleniyormuş, GNC yazıyor mağazanın üstünde. -Ah ben seni ne yapayım. Eczane dışında satılan hiçbirşeyi ilaç niyetine kullanmamalısın. Sen de bunu yaparsan cahil ne yapmaz? Derhal bırakıyorsun onu. Getir bakayım şu ilacı. -Canım bitinceye kadar kullanayım da boşa gitmesin. Gençleştiriyormuş insanı. İlaç değil ki bu ayrıca. Gıda desteği diyorlar buna, herkes alabilir rahatlıkla dediler. -Ooff, of. Bak sana kısaca anlatayım; Sen bir yüksek tansiyon hastasısın ve tansiyon düşürücü ilaç kullanıyorsun. Ayrıca, ağrıların için de zaman zaman ağrı kesiciler alıyorsun. Tansiyon ilacını ömür boyu kullanacaksın biliyorsun. Dolayısıyla, birlikte kullanacağın başka ilaçlar, bitkisel ürünler ve gıdalar çok önemli. Doktorundan habersiz alacağın ilaçlar veya senin deyiminle “gıda destekleri” beklenmedik etkilere neden olabilir. Doktora gitmeye üşeniyorsan bir eczaneye uğrayıp eczacıya danış bari. Bana da sorabilirsin ama benim söylediklerimi dinlemiyorsun ki, karşı komşu benden daha iyi biliyor sanki. Sakın konu komşuya hastalık, ilaç filan sorma e mi? En iyisi sen hastalığını doktoruna, ilacını eczacına sor. Bitkisel ürünler de tedavi amaçlı kullanılıyorsa “ilaç” gibi düşünülmelidir, “gıda” değil.. Ginseng içeren bitkisel ürünler, Panax ginseng diye bilinen bir bitkiden elde edilen etken maddeyi içeriyorlar. Bu bitki eski çağlarda, hastalıklarda direnç artırma, bağışıklık sistemini güçlendirme, hafızayı güçlendirme, enerjiyi ve strese dayanıklılığı artırma, stresin zararlarını azaltma, kalbi güçlendirme, cinsel gücü artırma gibi değişik amaçlarla kullanılmış. -Ee.. tamam işte ben de enerjim artsın, hafızam güçlensin diye kullanıyorum. Ne zararı var. İyi geldi diyorum. -İyi geldi zannediyorsun. Biz buna “plasebo etki” diyoruz. Yani, sana bu çok enerji verir diye nişasta tozu da versem kendini iyi hissedebilirsin. Ama o ilaç aslında seni tedavi etmez, sana öyle gelir. Sonunda etkisiz olduğunu anlarsın ama geç olabilir. Anlatabildim mi? -Yani bunun içinde etkili birşey yok mu diyorsun? -Olsa bile tedavi edici özelliği olup olmadığı tartışılır. Üzerinde yeterli bilimsel araştırmalar yapılmamış, içinde yararlı bir madde olup olmadığı şüpheli ürünler bunlar. Ayrıca, en tehlikelisi ne biliyor musun? İçine gerçekten enerji veren ve bağımlılık yapan zararlı maddeler katmış olabilirler. Hatta etki çok çabuk ve güçlü çıksın diye birkaç ilaç karıştırılmış olabilir ürüne. Sen şifa bulacağım diye içinde ne olduğu belli olmayan ürünlerle kendine zarar verebilir hatta ölebilirsin. -Hani kim ölmüş duymadım. -Duymazsın tabii. Türkiyede bu konuda yapılan çalışma yok denecek kadar az. Hem diyelim ki sen eczanelerde satılan bir bitkisel ürün aldın. Doğrusu da budur zaten. Onda bile dikkatli olman gereken durumlar var. Eczaneden alman sadece aldığın ürünün kontrolden geçmiş, Sağlık Bakanlığından onaylı, dolayısıyla güvenilir bir ürün olduğunu gösterir. Ama, birlikte kullanılan diğer ilaçlar, mevcut hastalıklar, hatta alınan gıdalar bu ürünün etkisini değiştirebilir veya tam tersine bu ürün aldığın diğer ilaçlarla etkileşip zarar verebilir. Ginseng, tansiyon düşürücü ilaç veya düzenli olarak aspirin ve benzeri ağrı kesici kullananlar için güvenli değildir. Ginseng, tek başına alınsa bile kanamalara neden olabiliyor, kalp atışlarında düzensizlik yapabiliyor. Şeker hastaları kesinlikle kullanmamalıdır. Senin de niye birkaç gündür burnun kanıyor biliyor musun? İşte aldığın bu ürün nedeniyle. -Karşı komşunun annesinde böyle birşey yok ama. -Çünkü o senin gibi hergün bir ağrı kesici almıyor. Ağrı kesici ilaçların hemen hepsi kanama zamanını uzatıyorlar. Bir de Ginseng alıyorsun üstüne, onun da kanamaya yatkınlığı artıran etkisi var. Oldu mu sana iki kat artmış etki. -Allah allaah. -Ayrıca, bu ürünü hangi dozlarda alacağını biliyor musun? Ginseng, sağlıklı insanlarda bile yüksek dozda alınırsa tansiyonu artırabiliyor. Tansiyon düşürücü ilaç kullanmasına rağmen yüksek tansiyon şikayetiyle acile götürülen birçok kişinin, tansiyon ilacının etkisini azaltan veya etkiyi yok eden değişik ilaç ve ürünler kullandıklarını okudum bir makalede. -Peki ben ne alayım halsizliğim için, kendimi güçlendirmek ve hastalıklara dayanıklılığımı artırmak için. Biraz enerjiye ihtiyacım var kızım. Çabuk yoruluyorum, çabuk hastalanıyorum. -Öncelikle, doktoruna bir soralım. Buna gerek görürse, eczanede satılan ürünlerden senin kullandığın ilaçlarla ve hastalıklarınla etkileşmeyecek doğru ürünü seçebiliriz. Sözün özü;
Eczanelerde satılan ve Ginseng içeren bitkisel ürünlerin etkili olması için önerildiği şekilde kullanılması gerekir. Eğer kişi yüksek tansiyon hastası ise, yüksek dozda Ginseng kullanmak tansiyonu daha da artırabilir. Ayrıca, kullanılan tansiyon düşürücü ilaçların etkisini azaltabilir. Ağrı kesiciler ise kanın pıhtılaşma mekanizmasını bozabilirler. Ginseng de aynı etkiyi yaptığı için birlikte kullanılmaları kanamalara eğilimi artırır, kanamaların durmasını geciktirir.
Güvenilir üretici firmaların bitkisel ürünleri Sağlık Bakanlığı onaylıdır ve eczanelerde satılır. Eczane dışında satılan ürünlere itibar etmeyin. Bitkisel ürün desteği istiyorsanız, sizin için en güvenilir ürünü eczacınızla birebir görüşerek, yan etkilerini, ilaç etkileşmelerini tartışarak öğrenin ve önerilen şekilde kullanın. |