Merkez ‘sepet’in 2.10’u geçmesine izin vermiyor...
Güngör Uras Olayların içinden
[email protected]
Bu yazı yazılırken dolar 1.8090 TL, euro 2.3710 TL idi. Bu iki para birimi birbirinden etkileniyor. Genelde biri inerken öbürü çıkıyor. Bunun içindir ki, “Döviz iniyor mu? Çıkıyor mu?” diye merak edenler bu iki para biriminden oluşan “Döviz Sepeti”nin durumunu izliyor. “Döviz Sepeti” ise 1./2 dolar +1/2 euro fiyatından oluşuyor. Bu yazı yazılırken “Döviz Sepeti” 2.09 idi. Döviz Sepeti yılbaşında 2.17’lerde dolanıyordu. Mart sonunda bir ara 2.12 oldu. Nisan başında 2.6’ya kadar geriledi. Dün ise 2.10’u gördü. Dün sabah da piyasa 2.10’dan açıldı. Piyasa öyle açıldı ama Merkez Bankası “Döviz Sepeti”nin 2.10’un üzerine çıkmasını istemiyor. O nedenle Merkez Bankası eyleme geçti. Daha önce bankalara yüzde 5.75 faiz ile haftalık 4 milyar TL vererek piyasaya likidite salarken, dün bunu yapmadı. Merkez Bankası’nın piyasaya para salmamasına “Sıkılaştırma” deniliyor. Piyasaya ek kaynak çıkmayınca TL ile döviz satın almaya fren getiriliyor. İhtiyacı olmayan elindeki parayı dövize bağlayamıyor.
Merkez Bankası, piyasaya TL salmama kararı verdiği saatlerde şubat ayı cari açık (döviz açığı) rakamları da açıklandı. Cari açıkta iyileşme göstergeleri, Merkez Bankası’nın sıkılaştırma kararı ile birleşince, “Döviz Sepeti”nde yukarıya tırmanış durdu.
Doların 1.80 TL’lerin üzerine çıkması önlendi. Dün olan bitenler 2 konuda fikir sahibi olmaya imkân verdi: (1) Merkez Bankası “Döviz Sepeti”nin 2.10 TL’nin üzerine çıkmasını istemiyor. Kur politikasını böyle belirlemiş. (2) Merkez Bankası bundan sonra da Döviz Sepeti 2.10’un üzerine çıkmaya kalktığında elinden geleni yaparak, tırmanışı önleyecek.
Döviz açığı küçülüyor Cari açık, ülkenin olağan döviz giderleri ile gelirleri arasındaki farktır. Olağan giderler, ithalat faturası, faiz ödemeleri ve diğer döviz harcamalarıdır. Olağan gelirler, ihracat ve turizm geliri ile diğer döviz gelirleridir.
Cari açık, sermaye hareketi ile ülkeye giren (net) dövizler ile kapatılır. Ülkeye giren net dövizler yeterli olmaz ise, eksik kısım döviz rezervinde/birikiminden karşılanır. Fazlalık döviz rezervine eklenir. Rezerv büyür.
Bizim sorunumuz açığın büyümesi. 12 aylık birikimli açık 2011 Aralık ayında 77.2 milyar dolar oldu (Milli gelirin % 10’una ulaştı). 2012 yılında hedefimiz, 1- Açığın küçültülmesi 2- Açığın kısa vadeli olmayan sermaye hareketi ile (döviz girişi) ile kapatılmasıdır. 2011 yılı ocak ve şubat aylarında cari açık sırasıyla 6.0/6.0 milyar dolar olmuştu. Bu yıl açık aynı aylarda sırasıyla 5.9/4.2 milyar dolar oldu. Yılın ilk 2 ayındaki toplam açık 12.0 milyar dolardan 10.1 milyar dolara geriledi. Bu gelişme cari açığın küçültülmesi için alınan tedbirlerin başarılı olduğunu gösteriyor. Demek ki Merkez Bankası’nın sıkılaştırma politikaları, banka kredilerinin yavaşlatılması, birikimli kredi maliyetlerinin yüzde 15-16’lardan yüzde 21-22’lere tırmanması sonuç vermiş.
Fakat neyin ne olduğu 15 Mayıs’ta, 2012 Mart ayı cari açık rakamı belli olunca ortaya çıkacak. 2011 Mart ayı açığı 9.5 milyar dolar olmuştu. 2012 Mart ayı açığı 5 milyar dolarlarda kalır ise, birikimli 12 aylık cari açık rakamı 70 milyar doların altına iner. Bu da hem dışarıda hem içeride ekonominin gidişine olan güveni artırır. Yılın ocak-şubat aylarında net doğrudan yabancı sermaye girişi 1.4 milyar dolar, portföy yatırımı için gelen net döviz 2.2 milyar dolar, net kredi kullanımı 3.5 milyar dolar, nereden geldiği belli olmayan döviz 2.0 milyar dolar oldu. Toplam 9.1 milyar doları buldu. Sonuçta iki ayda ülkeye giren dövizin küçülen ve 10.1 milyar dolara gerileyen açığı bile kapatmadığı döviz rezervinden 978 milyon dolar kullanıldığı anlaşılıyor. |
