Her ay 2 milyar dolar bankaya yatırılıyor
Güngör Uras
Olayların içinden
[email protected]
Nereye gidiyor bu dolarlar? Kim alıyor bu dolarları. Döviz fiyatları arttığı halde döviz açığı neden kapanmıyor? Anlaşıldığı kadarı ile bir ara Türk Lirası’na dönen halkımız gene dolar toplamaya başlamış.
Üç kuruş para biriktiren dolar satın alıyor. Cepte kalan, yastık altına konan dolarlar hariç, her ay bankalardaki döviz tevdiat hesaplarına (DTH) yatırılmak için piyasadan toplanan döviz miktarı ortalama 2 milyar dolara ulaşmış durumda.
Yazın başında olan biteni özetleyeyim: Halkımız (1) Çok az para biriktiriyor. (2) Biriktirdiği parayı bankalardaki TL mevduat hesaplarına yatıracak yerde döviz tevdiat hesaplarına yatırıyor. (3) Her ay cari açık (döviz açığı) yaklaşık 6 milyar dolara düştü. Buna karşı halkın her ay piyasadan toplayarak döviz tevdiat hesaplarına istif ettiği döviz ortalama 2 milyar dolar.
Bu yazının altında Abdurrahman Yıldırım’ın büyük ölçüde Merkez Bankası kaynaklarından yararlanarak düzenlediği bir tablo var.
Halkımızın birikimi az Tabloda halkımızın yılbaşından bu yana ne kadar birikim yaptığı ve birikimlerini nerelere yatırdığı görülüyor.
* Halkımızın TL ve döviz olarak 4 aydaki birikimleri toplamının sadece 28.9 milyar TL olması dikkat çekiyor. Yılbaşından sonra 4 ayda halkın birikimleri sadece yüzde 3.5 oranında artmış. (Faizin katkısı da bu artışın içinde)
Halk neden bu kadar düşük birikim yapıyor? Geçen yıl ekonomide belli ölçüde bir büyüme gerçekleşti. Bu büyümenin nimetleri ya halka yansımadı ya da halkımız eline geçen parayı tüketmeye alıştı.
* Bankalardaki TL mevduat hesaplarındaki artışın az olmasında bankaların mevduat hesaplarına uyguladıkları faizin düşüklüğünün de etkisi var. Mevduat faizleri, enflasyondan arındırıldığında negatif duruma düştü. Halk mevduat hesabındaki parasının eridiğini düşünmeye başladı. Birikimler dolara gidiyor * Mevduata gitmeyen birikimler hisse senedine, bonoya ve tahvile yönelmiş görünüyor.
* Her şeye rağmen yılın ilk 4 ayında TL’deki toplam birikimlerin 18.6 milyar TL’de kalması dikkatle değerlendirilmesi gereken bir gelişmedir.
* Buna karşı ilk 4 ayda halkımız bankalardaki döviz tevdiat hesaplarındaki birikimlerine 8.3 milyar dolar (yaklaşık 10.3 milyar TL) eklemiş. Merkez Bankası Türk Lirası’na saygınlık kazandırmak, Türk Lirası’na olan güveni güçlendirmek için büyük çaba gösterdi. Ama dışarıdaki kriz, içerideki yanlış politikalar halkın dolar sevdasının tekrar öne çıkmasına yol açtı.
Halkın dolar piyasasına her gün alıcı olarak girmesi, dolar toplaması, dolar fiyatının gereğinden fazla oynak olmasına ve tırmanışa geçmesine yol açıyor. Burada tam anlamıyla bir “Yumurta mı-tavuk mu?” ilişkisi var. Halk dolar topladıkça dolar fiyatı hareketleniyor,
dolar fiyatı hareketlendikçe halkelindeki avucundaki para ile dolar toplamaya başlıyor. | 
