ALAATTİN AKTAŞ / EKO ANALİZ Tüketici güveninde dramatik gerileme!
Merkez Bankası ile Türkiye İstatistik Kurumu'nun ortaklaşa oluşturdukları tüketici güven endeksi nisan ayında çok keskin bir düşüş gösterdi. Tüketici güveni, nisanda mart ayına göre yüzde 2.9 oranında geriledi. Yüzde 2.9'un önemini anlayabilmek için geride kalan dönemde benzer düşüşler olmuş mu, ona bakmak gerek.
Geçen yıl ekim ayında yüzde 4.3, ağustos ayında yüzde 3.3 düşüşler olmuştu. Temmuz 2009'a kadar geri gidiyoruz, yüzde 2.9'dan daha büyük gerileme yok. Söz konusu ayda yüzde 3.4'lük bir gerileme yaşanmıştı.
Yani Temmuz 2009'dan bu yana geçen üç yıla yakın sürede en yüksek üçüncü gerileme bu yılın nisanında ortaya çıkmış durumda.
Tüketici güven endeksi, beş soruya verilen yanıtlarla oluşuyor. İşte nisanda, bu beş sorunun tümüne verilen yanıtlarda olumsuz bir gidiş olduğu dikkati çekiyor.
Tüketicilerin verdikleri yanıtlara göre, altı ay öncesine kıyasla mevcut dönemdeki satın alma gücünde yüzde 2.3'lük bir düşüş söz konusu.
Gelecek altı aylık dönemdeki satın alma gücünü ortaya koyan endekste ise yüzde 3.9 oranında gerileme var.
Katılımcılar, en çok genel ekonomik durumun kötüye gideceği görüşünde. Gelecek üç aylık dönemdeki genel ekonomik duruma ilişkin endekste tam yüzde 4.9 oranında gerileme beklenmesi dikkati çekiyor.
Gelecek altı aylık dönemdeki iş bulma olanaklarıyla ilgili endeks yüzde 0.8'lik bir gerile gösterdi.
Mevcut dönemin dayanaklı tüketim malı satın almak için uygun olup olmadığına ilişkin endekste de yüzde 2.8 gerileme var.
Zaten güven sınırının altında
Bir kez daha tekrarlamakta yarar var. Tüketici güven endeksi 0 ile 200 arasında değer alabiliyor ve 100'ün üstündeki değerler tüketicinin iyimser olduğunu, 100'ün altındaki değerler tüketicinin karamsarlığını gösteriyor.
Tüketici güven endeksi yaklaşık son üç yılın, tam süre verirsek son 33 ayın en hızlı üçüncü düşüşünü göstermesinin ötesinde, zaten çok uzun süredir tüketicinin karamsarlığını sergileyen bir düzeyde seyrediyor. Endeks, son olarak 2006 yılının mayıs ayında 100'ün üstünde bulunuyordu. Aradan yaklaşık altı yıl geçti, tüketici güveni bir daha "güven" eşiği olan 100'e ulaşamadı. Nisandaki bu keskin düşüşten sonra kabul etmek gerekir ki 100 sınırına ulaşmak, hele hele aşmak biraz daha zorlaştı.
Büyüme hızı düştükçe güven azalacak
Son dönemde birkaç kez değindik; sanayi üretimi ile ciro ve siparişlere ilişkin verilerin ortaya koyduğu bir gerçek var. Bu yılki büyüme hızı geçen yılın çok altında kalacak. Özellikle ilk çeyrekte çok düşük bir büyüme hızıyla karşılaşılması sürpriz olmayacak.
Nitekim nisan ve ilk dört ayın bütçe verilerinin belli olmasından sonra Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de yaptığı açıklamada, bütçe performansının nisanda iyi görünmekle birlikte, ekonomideki yavaşlamaya paralel olarak söz konusu performansta bir bozulmanın söz konusu olduğunu belirtti. Şimşek, bu olumsuzluğun üstesinden gelebilmek için mali disiplini koruyarak hedefleri tutturabilmek için ellerinden gelen çabayı göstereceklerini söyledi.
Tablo açık; büyüme hızı düşecek, bu durum vergi gelirlerini olumsuz etkileyecek, Maliye de bu olumsuzluğun etkisini hafifletebilmek için ya gelir artırıcı önlemlere başvuracak ya da harcamaları daha da kısacak. Bütün bunlar sonuçta tüketicinin aleyhine gelişmeler. Gelirler azalacak, harcama eğilimi gerileyecek, sonuçta ekonomiye duyulan güven biraz daha geri gidecek. |
