Yiyecekler ve içecekler ‘böcek’le renklendiriliyor
Güngör Uras Olayların içinden
Koşnil (cochineal) isimli böcek ile içeceklerin ve yiyeceklerin renklendirilmesinin yararı ne zararı ne konusu uzun zamandır tartışılıyor. Başka ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de tüketilen birçok “sanayi ürünü” içecek ve yiyecek, özellikle çocuklarımızın tükettikleri gıda maddeleri (örneğin kolalı içkiler, pastalar) “koşnil” böceği ile renklendiriliyor.
Koşnil böceğinin gıda maddelerinde kullanılması yasak değil. Tersine bu maddeyi kullananlar ambalajlarına “Tamamen doğal katkı maddesi kullanıyoruz” diye yazarak övünüyorlar. Ambalajların üzerinde gıda maddesinin içeriği tam olarak yazılıyor ise iyice inceleyiniz: “L 20” işareti var ise o ürün “Koşnil” böceği ile renklendirilmiş demektir. Ne yazık ki her üretici “Koşnil” kullandıklarını ürün ambalajına yazmıyor.
Durup dururken nasıl oldu da “Koşnil” tekrar gündeme geldi? ABD’de ünlü bir kahve zincirinin ürünlerini renklendirmek için koşnil kullanması tepki gördü. Bu tepki medyada yankı buldu. Kahve zinciri bundan sonra koşnil kullanmayacağını açıkladı. Buna bağlı olarak kolalı içkilerin renklendiril-mesinde koşnilin kullanılıp kullanılmadığı tekrar tartışılır oldu.
Kaktüs yaprağındaki asalak Koşniller
Koşnil (cochineal-dactylopius coccus) kaktüs bitkilerinde asalak olarak yaşamını sürdüren bir böcektir. Kırmızı renk verdiği için Aztekler bu böceği kurutarak sonra ezerek, iplik boyamada kullanmışlardır. Gıda maddeleri yanında kozmetik, tekstil sanayinde de kullanılır. Meyve ezmelerine, reçellere, pastalara, dondurmalara, allıklara, rujlara, pudralara renk verir. Böcek Meksika, Bolivya, Şili, Peru ve Kanarya Adaları’ndaki kaktüslerde yaşar. Yumurta dönemi böcekler parlak kırmızı renk alır. Kırmızı renk böceğin dişilerinin vücudu ve yumurtaları ezilerek elde edilir.
Koşnil kırmızısı, “Karmen Kırmızısı” diye bilinir. Günlük zararsızlık dozu 300 mg.dır. Tekrarda yarar var: Gıda maddelerinde “Koşnil” kullanımı eleştirildiğinde, “Koşnil”i savunanlar “Bu bir kimyevi madde değil. Doğal madde... Doğal maddenin sağlığa zararı olmaz. Kaldı ki ABD’de bile bu maddenin kullanımı serbest” diyorlar.
Cevaplanamayan soru şu: “İyi de... Bu maddenin yararı ne? Gıda maddelerine yapay bir renk vererek al-beni sağlamak dışında ne işe yarıyor? Doğaldır diyerek çoluk çocuğa böcek yedirmek doğru mu?”
Bu yazı sadece
“Neyin ne olduğunu anlatmak, uzmanları halka bilgi vermeye davet etmek için yazılmış” bir yazıdır.
Türkiye’de hangi gıda maddelerinde “koşnil” kullanıldığını “Saf ve bakir Türk tüketicileri” olarak bilmek hakkımızdır diye düşünüyorum. |
