Taslağı bir ay önce Ali Babacan tarafından açıklanan ve bazı illerin bulundukları bölgeyi beğenmeyip itiraz ettikleri 4 bölgeli teşvik sistemi yayınlanarak yürürlüğe girdi. İllerin itirazları ve bölge değiştirme taleplerinin yanıt bulmadığı teşvik sisteminde bütün yatırımlar için, bütün bölgelerde en az 500 bin lira sınırı getirildi. Teşvikte ölçeğin esas olduğu otaya çıktı.

Gecen ay Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan tarafından açıklanan taslakta, teşviklerde sadece büyük ölçekli yatırımlar için yatırım tutarı 150 milyon lira ile 1 milyar lira olarak belirtiliyordu. Diğer yatırımlar için bir yatırım alt sınırı söz konusu değildi. Dün Resmi Gazete'de yayınlanarak açıklanan teşvik sisteminde bütün bölgelerde ve bütün yatırım alanlarında asgari yatırım tutarı 500 bin lira ile 50 milyon lira olarak belirlendi. Bu, teşvik edilecek yatırımları belli bir ölçek büyüklüğünde olması sonucunu beraberinde getiriyor. Ve işletmeleri birleşmelere, işbirliklerine dayalı olarak belli bir büyüklüğe varan yatırımlar yapmaları halinde destekleyeceklerini ortaya koyuyor.

Gelişmiş bölgeler açısından, daha doğru bir deyişle birinci ve ikinci bölgede yapılacak yatırımlar açısından bu ölçek sınırı doğru bir tercih. Ancak üçüncü bölgedeki bazı iller ve dördüncü bölgede yatırımlar için bu ölçek büyüklüğüne ulaşılması çok kolay olmayacaktır. Bu bölgelerde bazı sektörlerde çok daha düşük yatırımlar için, yatırımcıların destek beklediklerini biliyoruz. Bu bölgelerde son beş yılda yapılan yatırımların, yatırım tutarlarının incelenmesi, bu değerlendirmemizin doğruluğunu ortaya koyacaktır.

Çok detaylı olan ve bu açıdan önem taşıyan yeni teşvik sisteminde, bunun yanındaki ilk tespitlerimizi de şöyle sıralayabiliriz:

- İllerin bulundukları bölgelere itirazları sonuç vermemiş. Taslak yayınlandığında illerinin bulunduğu bölgeyi beğenmeyen birçok il temsilcisi kendilerini başka illerle kıyaslayarak o illerle aynı kategoride bulunmamaları, ya da kendi konumlarında gördükleri illerle aynı kategoriye alınmaları isteminde bulunmuşlardı. Örneğin daha düne kadar 5084 teşvikli bölgesindeki Düzceli sanayiciler, İstanbul'la birlikte birinci bölgede bulunmalarına anlam veremediklerini söyleyip bölge değiştirme talebinde bulunmuşlardı. Denizli, kendisini sürekli birlikte anıldığı Gaziantep ile aynı kategoride görmek istemişti. Bu tür taleplerin hiçbirinin kabul görmediği yayınlanan teşvik sisteminde ortaya çıktı.

Tekstilde taşınma teşvik edilirken 1'inci ve 2'nci bölgeye teşvik yoktu. Ancak 3'üncü bölge taşınma desteği dışına çıkarılır, sadece dördüncü bölgeye bağlı olarak sürerken, 1'inci ve 2'nci bölgelerde de tekstile teşvik, yeni yatırımlar ve modernizasyon yatırımları için sürdürülüyor.   

 - Tüm bölgelerde desteklenecek sektörlerin sayıları ilk taslağa göre artırılıyor. Ve bazı illerin kendi illerinde desteklenmesini istedikleri sektörler de listeye dahil edilmiş görülüyor.

- Motorlu taşıtlarda destek verilen iller arasına Trakya Bölgesi'nden iller eklenirken, bu bölgede önemli oranda yatırım yapılmış olan cam sektörüne destek verilmiyor.

Şimdi bütün illerdeki yatırımcılar yayınlanan teşvik sistemini inceleyerek kendileri için o bölgede en uygun yatırımın ne olabileceği konusunda karar vereceklerdir. Bunun yanında bazı illerdeki sanayicilerin taslakla ilgili yerlerini beğenmediklerini ortaya koyan itirazları ise sürecektir.

Türkiye bugüne kadar siyaseti dışarıda bırakan ve iyi sonuç veren teşvik sistemlerini hayata geçirememiştir. Çok detaylı olarak açıklanan bu sistem bütün bölgeleri, farklılıklar taşıyarak kapsaması açısından diğerlerinden önemli fark taşımaktadır. Ancak, en çok teşvik unsuru içeren 4'üncü bölgede de teşvikte alt sınır getirilmesi yine bu bölgelere yatırımı frenleyebilir. İlk ağızda yeni teşvik sistemi ile ilgili söyleyebileceklerimiz bunlar. Sistemin ülkemiz gerçeklerine ne denli uyduğunu ise zaman içinde göreceğiz.

Osman Arolat

dunyagazetesi.com.tr