HİNT Okyanusu’nda yaşanan orkinos bolluğu, Türkiye’de 15 yılda 2 kat büyüyen 100 milyon dolarlık konserve ton balığı sektörüne hareket getirdi. Dardanel ve Marines yeniden üretime geçme kararı aldı, Ülker ve Tamek kendi markalarıyla raflara girdi. Uluslararası piyasalarda fiyat 3 dolara gerileyince, konserve ton balığı üreten şirket sayısı 7’ye, yıllık tüketim de 8 bin tona ulaştı.
YILDA 646 bin ton su ürününün tüketildiği Türkiye’de, beslenme alışkanlıklarında yaşanan değişim, 15 yılda sadece 2 kat büyüyen 100 milyon dolarlık konserve ton balığı sektörünün hareketlenmesine yol açtı. Dardanel, 10 ay aradan sonra yeniden üretime geçerken, bünyesinde Superfresh’in üreticisi Kerevitaş Gıda’yı barındıran Ülker de, ‘Kalbim Ton’ markasıyla raflarda yerini almaya başladı. Marines’in de yeniden üretime geçme kararı aldığı sektöre, son olarak Tamek’in katılması, konserve ton balığı üreten firma sayısının 7’ye, yıllık tüketimin de 8 bin tona ulaşmasını sağladı. Bunda da Hint Okyanusu’nda yaşanan orkinos bolluğunun ardından uluslararası piyasalarda fiyatların 3 dolara kadar gerilemesi etkili oldu.
İlk Dardanel başlattı
Türkiye’de ilk kez Dardanel’in 1983 yılında üretmeye başladığı konserve ton balığında en hızlı artış, 1994 yılında yaşanarak, kişi başına düşen yıllık tüketim, 3 gramdan 45 grama ulaştı. Kişi başına düşen bu tüketim, son 15 yılda iki kat artarak, 70 grama kadar çıkmasına rağmen Avrupa ortalamasının çok altında kalıyor. Sadece İtalya’da 600 milyon kutu konserve ton balığı tüketilirken, bu Türkiye’de 50 milyon kutu seviyesinde gerçekleşiyor. Önentaş, Alaeddin, Kerevitaş, Marines ve Pınar’ın ardından Tamek ve Ülker de pazara girdi. Mısırlı, bezelyeli, acı soslu ve domatesli üretilen ton balığında, yeni nesil ambalaj sistemleri sayesinde yağ süzmeye gerek bırakmayan poşet ve açıldıktan sonra iki gün dayanma süresi olan cam kavanozlar kullanılmaya başlandı.
Sektörde Önentaş; Dardanel, Kaptan Memo, Ton Ton, Torkinos ve Troya olmak üzere 5 farklı markayla ön plana çıkarken, Superfresh’in üreticisi Kerevitaş’ın da D. Derya, Denizci, SuperTon, Tonetto, Tunamare ve Vira gibi toplam 7 farklı markası bulunuyor. 2009 yılında konserve balık sektörüne Ton Balığı ürününü piyasaya sürerek giren Tamek, Tayland’dan ithal ettiği SkipJack cinsi ton balığıyla rekabete katılırken, Ülker de Kalbim Ton’un ayçiçeği yağlı ve light olmak üzere iki çeşidi bulunuyor. Ülker Kalbim Ton da yellowfin cinsi orkinos balığı kullanıyor. Ara verdiği üretime yeniden geçmeye hazırlanan Marines ise kendi çiftliklerinde ürettiği orkinosları kullanıyor.
Önce poşete sonra cama soktu
TÜRKİYE’de ilk konserve ton balığı üretimini 1986 yılında gerçekleştiren Önantaş Gıda’nın, Dardanel markasının yanı sıra, Kaptan Memo, Ton Ton, Tonkinos ve Troya markaları bulunuyor. 2004 yılında ton balığını poşet ambalajda tüketiciye sunan Dardanel bu yılda cam kavanozda zeytinyağlı yellowfin ton balığını piyasaya sürdü.
Salataya kattı
SUPERFRESH, SuperTon ve Tonetto markaları ile rekabette ön plana çıkan Kerevitaş Gıda, mısırlı, bezelyeli,
acı sos ve domatesli çeşitleriyle market raflarında yerini alıyor. Poşet ton üretimine de başlayan firma Tuna Mare markalı yeni ton balığı markasını da pazara sunuyor. Ayrıca Egeli adıyla pazara sunduğu ton balıklı salatada mısır, kornişon turşu, havuç, siyah zeytin, kırmızı biber gibi farklı ürünlere de yer veriyor.
Hanelerin yüzde 2.4’ü konserve balık yiyor
Genellikle taze balık tüketiminin tercih edildiği Türkiye’de ailelerin sadece
yüzde 2.4’ü konserve balık yiyor.
Konserve ton balığında tüketicilerin yüzde 90’ı klasik olarak adlandırılan ayçiçek yağlı ürünleri tercih ediyor.
Zeytinyağlı-larının da bulunduğu sektörde light konserve ton balığının satışları hızla artış gösteriyor.
Tüketimde, özellikle 4’lü ambalajların tercih edildiği ton balığı konservelerinin üretiminde ise orkinos balığının skipjack (kırmızı etli) ve yellowfin (beyaz etli) türleri kullanılıyor.
Genellikle Hint Okyanusu’nda avlanan bu balıklar, Tayland’dan ithal ediliyor. Hollanda, İngiltere, Norveç, bazı Afrika ülkeleri ve Singapur’dan da ton balığı getiriliyor.
Çeşme, Ildırı’daki çiftliklerde üretilen ve ağırlıkları 200 kilograma kadar ulaşabilen orkinoslar ise suşi üretiminde kullanılmak üzere genellikle Japonya’ya
ihraç ediliyor.
Parçalara bölüyor, elle dolum yapıyor
TÜRKİYE’nin ilk balık konservesi üreticisi olan, 1929’da Alâeddin Kemerli tarafından kurulan Alâeddin Konserveleri, ton balığının yanı sıra özellikle sardalya konserveleri ile tanınıyor. Alâeddin marka konserve ton balığı, diğer markalar gibi makine dolumu yapılarak sıkıştırılmış balıktan imal edilmeyip, kutu genişliğinde parçalar halinde kesilerek bütün parça halinde elle dolum yapılıyor.
Erkan Çelebi
hurriyet.com.tr |
