Cari açık küçülüyor işsizlik ve bütçe açığı büyüyor Güngör Uras Olayların içinden
[email protected]
Cari açık küçülürken işsizlik ve bütçe açığı büyüyor.Cari açığın küçülmesine seviniyoruz. Cari açık küçülünce not artışı geliyor. Bol bol döviz geliyor. Cari açık küçülüyor ama ekonomi yavaşladığı için, iç talep daraldığı ve buna dayalı olarak ithalat artışı durduğu için küçülüyor. Cari açık üretim yapısı düzeldiği ve ihracata dayalı bir üretim artışı gerçekleştiği için küçülmüş olsa, işsizlik artacak, büyüme hızlanacak.
Ekonomiye getirilen fren sonucu cari açığın küçülmesinin faturasını işsizlik artışı ve bütçe açığının büyümesi şeklinde ödemeye başladık.
Finansman tablosu bozuldu
Eylül ayında cari açık (döviz açığı) 2.6 milyar dolar oldu. Aylık açık 2011 yılında 6-7 milyar dolarlarda dolanırdı. 2012 yılında 4-6 milyar dolarda dolanırken ağustosta 1.5 milyar dolar gibi sürpriz bir küçülme görülmüştü. Normal bir ay olan eylülde 2.6 milyar dolarlık açık çok iyidir.
İyidir de, bunun arkasında ekonominin yavaşlaması kötüdür. Bir başka kötü gelişme, açığın finansman tablosunun bozulmasıdır. Her ay sermaye hareketi ile ülkeye net 4-7 milyar dolar döviz girişi olurken eylül ayında net döviz girişi 1.4 milyar dolar oldu. Buna nereden geldiği belli olmayan 1.9 milyar dolar eklenince, aylık açık kapatıldı.
Eylül ayında doğrudan yabancı sermaye girişi 104 milyon dolar, portföy yatırımı için gelen döviz 4.7 milyar dolar. Buna karşılık daha önce kullanılan döviz kredilerinden net 3.4 milyar dolar çıkış var.
Ağustosta işsizlik arttı
Ağustosta istihdam tablosunda bir yıl önceye göre iyilik ama bir ay önceye göre bozulma var. İşsizlik oranı bir yıl önce ağustosta yüzde 9.2 iken bu yıl yüzde 8.8 oldu ama bir ay önce yüzde 8.4 idi.
Çalışan sayısında bir yıl önceye göre 503 bin artış var ama bir ay önceye göre sayı 131 bin azalmış. İşsiz sayısında bir yıl önceye göre 76 bin azalma var ama bir ay önceye göre işsiz sayısı 122 bin artmış.
Ücretli ve yevmiyeli sayısında bir ay önceye göre 26 bin azalma var. Sanayide çalışanların sayısı 31 bin, tarımda çalışanların sayısı 74 bin azalmış. Mevsim etkilerinden arındırılmış rakamlara göre ağustos ayında işsizlik oranı yüzde 9.2 ile yılın en yüksek işsizlik oranı. Demek ki ekonominin yavaşlaması istihdamda az da olsa olumsuz etkiler göstermeye başlamış.
Bütçe gelirleri azalıyor
Ocak-ekim döneminde bütçe giderleri yüzde 18.1 oranında artarken gelirler yüzde 11.2 oranında artabildi. Sonuçta bütçe açığı ilk 10 ayda 18.7 milyar TL’ye ulaştı. Hükümet “mali disiplin”e uyma arayışında harcamaları imkan ölçüsünde sınırlıyor. Gene de geliri harcamalar ölçüsünde artırmak mümkün değil. Çünkü bizim vergi gelirlerimiz dolaylı vergiler. KDV, ÖTV gibi tüketimden alınan vergiler ve ithalattan alınan vergiler.
İthalat artışı durdu. İlk 10 ayda ithalden alınan KDV artmadı Yüzde 0.3 azaldı. Halk tüketimi yavaşlattı. Dahilde alınan KDV artışı yüzde 6.3 oranında, ÖTV artışı yüzde 10.3 oranında gerçekleşti. Fiyat artışlarını dikkate alır isek tüketim büyümemiş görünüyor.
Vergi gelirleri aydan aya değişir. Bu nedenle her ayın gelirini birbiriyle karşılaştırmak imkansızdır. Aydan aya gelir kayması olur. Buna rağmen ekim ayında dahilden alınan KDV‘nin yüzde 43.3 oranında, ÖTV’nin yüzde 32.0 oranında, ithalden alınan KDV’nin yüzde 13.1 oranında artması dikkat çekiyor. Acaba ekim ayında tüketim harcamalarında normalin üzerinde bir artış mı oldu? |
