Ege CANSEN
 [email protected]

 17 Temmuz 2013




Ya devalüasyon ya deflasyon

The Economist dergisi, yıllardır, ülke paralarının aşırı veya düşük değerli olup olmadığını gösteren bir endeks yayınlar.


Bunun için dünyanın her yerinde bulunan bir hamburgerin yerel fiyatı ile Amerika’daki fiyatını “ABD Doları” cinsinden hesaplayıp kıyaslar. Ben dahil ekonomi yorumcularının çoğu, bu faydalı ve pratik endekse mutlaka bakarız. Ancak, bu “The Big Mac Index”i, “döviz kuru-cari açık” ilişkisine ışık tutmakta yetersizdir.

DÖVİZ KURUNUN DÜŞÜK VEYA YÜKSEK OLDUĞU NEREDEN ANLAŞILIR

Bana göre bu sorunun tek bir cevabı vardır. Bir ülkenin ulusal parası, ticari ilişkilerde bulunduğu ülkelerin para birimlerine göre “aşırı değerli” (overvalued) ise, o ülke sürekli cari açık verir. İsterseniz cümleyi tersten kuralım. Eğer bir ülke sürekli cari açık veriyorsa, o ülkenin ulusal parası, ticaret yaptığı ülkelerin para birimlerine göre olması gerekenden daha değerlidir. Kısaca: Bir ülke parasının aşırı değerli olup olmadığı, cari açığından bellidir. Bunun dışında işe yarar başkaca bir gösterge yoktur. Hamburgerin veya bir başka mal veya hizmetin, İsviçre’de Amerika’ya veya diğer ülkelere göre daha yüksek dolar fiyatıyla satılması, İsviçre Frank’ının “aşırı değerli” olduğu anlamına gelmez. Çünkü İsviçre sürekli cari fazla vermektedir. Hakeza aynı kalitede hamburgerin Hindistan’da, Amerika’ya göre daha düşük dolar fiyatla satılması, Hindistan parasını “düşük değerli” yapmaz. Çünkü Hindistan cari açık vermektedir. Buradan kalkarak, İsviçre Frank’ı üzerinde bir devalüasyon baskısı yoktur hükmüne varılır. Tam tersi, Hindistan için geçerlidir. Yani Hint parasının üstünde devalüasyon baskısı vardır.

ENFLASYON FARKI DEVALÜASYONU BELİRLER

Bir ülkenin para birimi (örnek: Türkiye için TL) nasıl “aşırı değerli” hale gelir? Anlatayım: Bir ülkenin cari işlemler dengesinin “sıfırlandığı” yıldaki genel fiyat düzeyini “100” kabul eldim. Hakeza “50 Dolar Cent artı 50 Avro Cent” oluşan döviz sepetinin ulusal para birimi cinsinden karşılığına da “100” diyelim. Eğer, belli bir dönemde o ülkedeki “enflasyon” yani genel fiyat düzeyi yüzde 60, buna karşılık döviz sepeti sadece yüzde 20 artmışsa, o ülkenin para birimi “aşırı değerli” (overvalued) hale gelmiş demektir. Buradan çıkarılabilecek sonuç şudur: Cari işlemlerde dengeye gelmek için ya iç fiyat seviyesi düşecek yani “deflasyon” olacak, ya da ulusal para birimi “devalüe” olacaktır. Aksi takdirde cari açık kapanmaz.
Son Söz: Deflasyon, devalüasyondan beterdir.








http://www.hurriyet.com.tr/