ALAATTİN AKTAŞ / EKO ANALİZ Tüketimdeki yavaşlama belirginleşiyor; yılın en kötü ikinci ayı ağustos
[email protected]
23 Eylül 2013 Pazartesi 07:06
Tüketim eğilimini ölçmenin bir dizi yolu var. Bazı televizyon kanalları anketler gerçekleştiriyor, bazı büyük mağaza zincirleri kendi satışları üzerinden eğilim izlemeye çalışıyor. Ama bu çalışmalar, çok sınırlı sonuç veriyor. Hele hele ankete dayalı çalışmalarla elde edilen sonuçlarda yanılma payı çok yüksek.
Tüketim eğilimini ölçen bir çalışma daha var. Gerçek harcamaya dayalı bir çalışma. Merkez Bankası’nda danışman olarak görev yapan Ercan Türkan, uzun yıllardır e.t.t.e (ercan türkan tüketim endeksi) adını verdiği bir endeks oluşturuyor. Ercan Türkan, bu endeksi, kredi kartı ve banka kartıyla yapılan alışverişler üzerinden hesaplıyor. Veri kaynağı da Bankalararası Kart Merkezi.
Dolayısıyla ister İstanbul’un en büyük AVM’sinde olsun, ister Kars’ın, Hakkari’nin bir köşesindeki küçük bir bakkalda, eğer alışveriş kredi kartı ya da banka kartı kullanılarak yapılmışsa bu tüketim Ercan Türkan’ın çalışmasına otomatik o çalışması bir anlamda Türkiye’de tüketim eğiliminin yönünü en erken ortaya koyan bir gösterge niteliğinde.
ette’nin bir de taşıt dahil olanı var. Taşıt alımında kredi kartı ve banka kartı kullanılması söz konusu olmadığı için Ercan Türkan ayrıca bir de “taşıt dahil ette” hesaplıyor.
Gelelim ette’nin son durumda nasıl bir tablo ortaya koyduğuna…
Ercan Türkan’ın, ette’yi taşıt hariç ve taşıt dahil olmak üzere iki biçimde hesapladığını belirttik.
Buna göre, taşıt hariç ette, tüketimin ağustos ayında temmuza göre nominal olarak yüzde 3.4 gerilediğini gösteriyor.
Reel gerilemenin oranı ise yüzde 3.2 düzeyinde. Ağustostaki tüketim, geçen yılın aynı göre nominal yüzde 7.8 arttı, reel olarak ise yüzde 0.5 gerileme var. Ocak-Ağustos dönemindeki ette ise geçen yılın aynı dönemine göre nominal yüzde 8.7 artarken, reel artış yüzde 0.9’da kaldı.
Taşıt dahil ette’nin ortaya koyduğu tüketim eğilimi görece daha canlı. Aylık değişim nominal yüzde 3.6, reel yüzde 3.5 gerilemeye işaret ediyor. Ancak, geçen yılın aynı ayına göre nominal artış yüzde 9 düzeyinde, reelde ise yüzde 0.7 de olsa artış var. Sekiz aylık ortalamada da nominal artış yüzde 9.6, reel artış yüzde 2 düzeyinde bulunuyor.
Ağustosta belirginleşti
Ercan Türkan’ın hazırladığı endeks, çok açık biçimde tüketimde belirgin bir yavaşlamaya işaret ediyor. Bu yılın ağustosunda son üç yılın en kötü ayının yaşanması bir yana, bu yılın en kötü ikinci ayı da ağustos.
Taşıt hariç ette’nin, bu yıl reel olarak bir önceki aya göre ağustosta yüzde 3.2 gerilediğini belirttik. Bu, yılın ikinci en yüksek oranı. Taşıt hariç ette, bu yıl ocakta yüzde 3.9 gerilemiş, diğer aylar ağustostaki yüzde 3.2’den daha fazla gerileme görülmemişti.
Taşıt dahil ette’de bu yıl aylık bazda en yüksek gerileme yüzde 11 ile ocak ayında görüldü.
İkinci en yüksek gerileme ise yüzde 3.5 ile ağustosta ortaya çıktı. Hem ocaktaki gerileme normal; çünkü aralık ayları otomobil satışlarının tavan yaptığı aylar olduğu için, ocak aylarında benzer düşüşler gözleniyor. Ağustos ayındaki oranın yılın ikinci en kötü oranı olma durumu yıllık hesaplamada da kendini gösteriyor.
Gerilemenin nedeni
Tüketimin bu yıl en belirgin gerileme gösterdiği aylardan biri haziran. Hazirandaki bu eğilim, Gezi eylemlerine bağlanıyor.
ette, kredi kartı ve banka kartına dayalı harcamalarla oluşturulduğu için hazirandaki eylemlerin tüketici davranışları üzerinde “harcamayı frenleyici ya da erteleyici” etkide bulunduğu yorumu yapılıyor.
Ağustostaki gerilemeye ise şaşırmak anlamsız sayılır. Tüm dünyada dengelerin değiştiği, TL’nin hızla değer yitirdiği ve toplumda ekonomik karamsarlığın adeta zirve yaptığı ağustosta tüketimin azalması normal sayılmalı. Rakamlar da zaten çok belirgin. Tüketimde nominal olarak bile belirgin bir gerileme söz konusu.
Yıllıktaki artış taşıt sayesinde...
Ağustos ayında ette reel olarak yüzde 3.2 gerilerken gıda harcamalarında yüzde 0.3 artış oldu, gıda dışı harcamalarda ise yüzde 4.5’lik düşüş gözlendi.
Ağustosta taşıt harcamaları ise temmuza göre reel olarak yüzde 7.4 azaldı. Böylece, taşıt dahil ette, yüzde 3.5 gerilemiş oldu.
Ağustos itibariyle son bir yılda gıda harcamaları reel olarak yüzde 2.2 arttı. Gıda dışı harcamalardaki yüzde 0.7’lik gerilemeyle birlikte toplam ette’deki gerileme yüzde 0.5 oldu.
Son bir yılda taşıt harcamaları ise reel olarak yüzde 25.2 gibi çok yüksek bir oranda artış gösterdi. Taşıttaki bu artış sayesinde toplam ette’de negatif yüzde 0.5 olan oran, taşıt dahil ette’de pozitif yüzde 0.7’ye çıktı.
http://www.dunya.com/
|
