ABD’de piyasaya çıkan para nereye gidiyor?
Olayların içinden | Güngör Uras
[email protected]
ABD’de milli gelir (GSYH) 15.8 trilyon dolar. Toplam varlık (wealth) 70.3 trilyon dolar. (R. Newman, The Exchange, 6 Haziran 2013) Yazıya başlamadan dostum Ege Cansen’in varlık konusundaki uyarısını aktarmak istiyorum. 70.3 trilyon dolar varlık, “ulusal varlık”tır. Milli varlık (national wealth) değildir. Kişilerin servetidir. İnsan yapısı servettir. Ekonomide üç kesim varlık sahibidir. Hane halkı, şirketler ve kamu kesimi. Bu yazıda “hane halkı”nın servetinden söz ediliyor. Kamunun ve şirketlerin aktifleri bu rakamın dışındadır. Daha da önemlisi, milli servet kapsamına giren “human capital” yetişmiş insan gücü ile “tanrı yapması” (God made) doğal kaynaklar da bu rakama dahil değildir. ABD’de varlığın 1/4’ünü (borçları çıktıktan sonra) binaların piyasa değeri oluşturuyor. Kalan finansal varlığın (financial wealth) dağılımında, varlık sahiplerinin yüzde 1’i, toplam finansal varlığın yüzde 42’sine sahip. Daha sonra gelen yüzde 4’ün payı yüzde 27. Daha sonra gelen yüzde 5 dilimdekiler finansal varlıkta yüzde 11 paya, daha sonra gelen yüzde 10 dilimdekiler finansal varlığın yüzde 12’sine sahip. Finansal varlığın kalan yüzde 2’lik bülümünü ise, Amerika’daki toplam hane halkının yüzde 80’i paylaşıyor.
Para hep aynı cepte
ABD Merkez Bankası (Fed) piyasaya oluk oluk para akıtmaya devam ediyor. Şirket kârları devamlı artıyor. İstihdamda da iyileşme var. Ama ABD’de insanlar hâlâ kriz yorgunu. Büyümenin hızlanmasına, istihdam imkânlarının genişlemesine rağmen tüketici para harcamıyor.
Çünkü piyasaya akıtılan para hane halkının yüzde 80’inin cebine girmiyor. Onlar piyasaya akıtılan paranın sadece yüzde 2’sine sahip çoğunluk.
Varlık, rakamlar birikimini ifade eder. Milli gelir rakamları akışkanlığı gösterir.
Gelir dağılımı bizden kötü
Amerika’da 2011 gelir dağılımı göstergelerine göre, hane halkının en fakir yüzde 20’lik dilimi gelirin yüzde 3.2’sini paylaşırken (Türkiye’de bu oran yüzde 65) en zengin yüzde 20’lik hane halkı milli gelirin yüzde 51.1’ine sahip (Türkiye’de bu oran yüzde 45.2).
En zenginlerden oluşan yüzde 20’lik hane halkının milli gelirden aldığı pay 1994’te yüzde 46.9, 2007 yılında yüzde 49.7 iken, 2012 yılında yüzde 51.1 oldu.
En zenginlerin oluşturduğu yüzde 5’lik grup milli gelirin yüzde 23.3’ünü paylaşıyor. (Türkiye’de en tepedeki yüzde 10’luk grubun milli gelirden aldığı pay yüzde 29.8. Bizde yüzde 5’lik paylar açıklanmıyor.)
ABD’de yönetime hâkim Kongre’deki temsilcilerin yarısı finansal varlığa sahip en üst yüzde 1’lik dilimde. Yüzde 45’i yüzde 19’luk dilimde. O nedenle halkın yüzde 80’ninin derdini dert edinemiyor.
Açık anlatımıyla Amerika’da gelir dağılımı Türkiye’dekinden bozuk... Ama daha da önemlisi finansal varlıkların dağılımındaki çarpıklık.
http://ekonomi.milliyet.com.tr/ |
