Güngör Uras / Olayların içinden Merkez Bankası faizi ya artıracak ya da artırmayacak
Ya herro... Ya merro...
Bugün Merkez Bankası çok önemli bir karar alma durumunda. Faizi ya artıracak, ya artırmayacak!... Denilecek ki, “Bu da laf mı? Tabii ki ya artıracak, ya artırmayacak.” Buna cevap olarak da denilecek ki, “İki kişi, yazı mı, tura mı diyerek iddiaya girerken, izleyen yaşlı adam uyarmış. “Üçüncü şıkkı da düşünün” deyince cevaplamışlar. Üçüncü şık olur mu, ya yazı gelecek ya da tura...” Yaşlı adam cevaplamış: ”Ya dik durursa!” - Başbakanımız faize karşı. Faizin artırılmasını istemiyor. Merkez Bankası faiz artırımına ancak ve ancak Başbakanımızı ikna ederek gidebilir. Bu da çok zor gibi... - Ama bir de gerçek var... Durum kritik. Döviz fiyatındaki tırmanışı durdurmak gerekiyor. Döviz fiyatı döviz kıtlığından da öte, Türk Lirası’na güven kalmadığı için artıyor. Türk Lirası’na güven vermek için faizin artırılması gerekiyor. Kısaca, ”Aşağıya tükürülse sakal, yukarıya tükürülse bıyık...” Merkez Bankası’nın işi zor ama... Alınacak kararın faturasını bu halk ödeyecek.
Artış isteyenlerin bekleyişi TL’ye talebin öne çıkması Faiz artırılsın diyenler, “faiz artırılır ise Türk Lirası’na talep artar. Dövize olan talep azalır. İçerideki döviz stoklarından piyasaya döviz çıkar. Böylece dövizdeki fiyat artışı yavaşlar” diyorlar. 2008 yılında ABD Merkez Bankası (FED) piyasaya para akıtmaya başlayınca, bizim Merkez Bankası koşa koşa faizi indirdi. FED’in para musluğunu kısacağını açıklamasından sonra dünyada her ülke faizi artırırken bizim Merkez Bankası düşük faize devam etti.
Düşük faiz nedir? Düşük faiz enflasyonun gerisinde faizdir. Enflasyon yüzde 7.4’ten yüzde 9.0’a doğru yol almış durumda. Mevduat faizi brüt yüzde 7.5 oranında. Neti yüzde 6.3 dolayında. Ülkede iç tasarruflar düşük. İnsanların bu düşük tasarrufunu enflasyonun altında faiz getirisi ile Türk Lirası’na bağlaması bekleniyor. Tabii ki olmuyor. Piyasayı izleyenler diyorlar ki, Merkez Bankası faizi 2 puan veya 3 puan artırır ise Türk Lirası’na talep artacak.
Türk Lirası’na talebin artması nedir? - Mevduat faizleri artınca, parası olan, döviz satın alacak yerde, parasını Türk Lirası’nda tutar. - Türk Lirası’nın faizi artınca daha önce döviz satın alanlar, dövizi bozdurarak Türk Lirası’na geçer. - Piyasa oyuncularının tahminine göre, Türk Lirası faizinin yükselmesi sonucu 130 milyar dolar tutarındaki döviz mevduat hesaplarının 5-10 milyar dolar değerindeki bölümü bozdurulur. Döviz mevduat hesaplarından ve yastık altından piyasaya çıkacak döviz piyasayı rahatlatır. Merkez Bankası tek döviz satıcısı olmaktan kurtulur. Sonuç olarak döviz fiyatlarındaki tırmanış durur.
En önemli sorun ‘belirsizlik...’ Bugüne kadar Merkez Bankası başkanına bolca prim verdik. Aslansın, kaplansın...Peki Merkez Bankası bugüne kadar ne yaptı? - Enflasyon hedefi bir türlü tutturulamadı. Hedef yüzde 5 iken enflasyon yüzde 7’leri aştı. - Dolar yıl sonunda 1.92 TL olacaktı. Hatta garanti verildi. 2.24 TL oldu. Çok sayıda sanayi ve ticaret kuruluşu ve döviz borçluları kur riski altında ezildi. - FED’in para musluğunu kapamasından sonra faiz silahını kullanmayınca, negatif faiz uygulaması etkisinde TL’den ve Türk piyasasından kaçış başladı. - Kredi büyüme hedefi yüzde 15 iken, yüzde 28 arttı. - Ekonomi yüzde 3.5-4.0 büyürken cari açık milli gelirin yüzde 7.6’sına yükseldi. - Fiyat istikrarı hedefi unutuldu. Finansal istikrar fiyat istikrarı hedefinin önüne geçti.
Belirsizlik güven bunalımı insanları, şirketleri, ekonomiyi olumsuz etkiliyor... - Merkez Bankası döviz fiyatlarının yükselmesini istiyor mu, istemiyor mu? - Döviz fiyatının nereye kadar yükselmesini bekliyor? - Döviz fiyatı ne zaman istikrara kavuşacak? - Bütün bunlar kendi kendine mi olacak, yoksa Merkez olan bitene seyirci kalmaya devam mı edecek?
Bugün en önemli sorun bu belirsizlik ortamıdır. Kimse Türk Lirası’nın, dövizin geleceğinin ne olacağını bilemiyor. - Ya Türkiye’de döviz bulunmaz olur ise, - Ya döviz fiyatındaki artış durmaz ise, endişesi, ekonominin sadece bu yılını değil, geleceğini de olumsuz etkiliyor.
‘Bir Öcü Hikâyesi’ Faiz Lobisi... Çocukları korkuturlar “Öcüler gelecek... Bizi yiyecek...” İşte o biçim... Uzun süredir bir “Faiz Lobisi” korkusu var...
Kim olduğu belirsiz, kökü hem içeride, hem dışarıdaki faiz lobisinden korkulduğu için, onlara yem vermemek uğruna “faiz silahı” kullanılamıyor. - Türkiye’de daha önce döviz getirmiş yabancılar, doğrudan yabancı sermaye yatırımı yapanlar, borsadan hisse senedi, Hazine’den bono-tahvil alanlar, Türkiye’de nakit döviz bulunduranlar faizin artmasını istemezler. Faiz yükselince zarara uğrarlar. - Türkiye’deki bankalarda büyük miktarda Devlet İç Borçlanma Senedi stoku var. Faiz yükselince bunların değeri düşer. Bankalar zarar eder. - Faiz yükselince bankaların kaynak maliyeti artar. Kredi faizlerinin artması sonucu müşterileri borç ödemekte zorlanır. - Borsacılar faiz yükselmesini istemez. Faiz artınca birikimler borsadan faize kayar. - İş alemi, kredi kullananlar faiz artışını hiç istemez.
Faiz artışını kimler ister? - Türk Lirası tasarruflarını, dövizde değil, Türk Lirası’nda, özellikle mevduat hesaplarında değerlendirmek isteyenler faizin artmasını bekler. - Türkiye’ye bundan sonra döviz gönderecekler, faizin, döviz riskini karşılayacak ölçüde yüksek olmasını ister.
Faiz artışına karşı olanlar ne diyor? Faiz artışına karşı olanlar diyorlar ki: - Merkez Bankası faiz artırımında gecikti. Bundan sonra faiz artırımının yararı olmaz. Döviz fiyatının yükselmesi iş alemine büyük yük getirdi. Faiz artırımı ile kredi faizleri de artar. Kur riskinin yüküne bir de faiz yükü biner ise iş alemi çöker. - Brezilya faiz artırdı da ne oldu? Brezilya faizi artırdı, para birimi değer kazanmadı.
(Brezilya için not: Brezilya’nın enflasyon hedefi yüzde 4 iken faizi yüzde 10.5 yaptı. Böylece para birimindeki değer kaybını aşağıya çekemedi ama durdurdu.)
Baş kaptan, kaptan, çarkçıbaşı Bu ekonomi gemisinin Baş kaptanı Sayın Babacan’dır. Yardımcı kaptanı Sayın Şimşek’tir. Çarkçı Başı ise Sayın Başçı’dır.
İyi de... Gemi fırtınaya yakalandı. Biz gemi yolcuları endişe içindeyiz. Ama bizim Baş Kaptan, Kaptan ve Çarkçıbaşı’ndan ses çıkmıyor. Ortalıkta görünmüyorlar. Bugüne kadar biz onlara inandık. Onlara güvendik. Ekonomide her başarıyı onların defterine yazdık.
| 
