 İsmet ÖZKUL / KRİTİK AÇI
Hayvancılık, 2001 krizi kadar kötü bir yıl yaşadı
[email protected]
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayınladığı fiyat ve üretim değeri verileri, 2013’te hayvancılığın 2001 kriziyle yarışacak ölçüde kötü bir yıl geçirdiğini ortaya koydu.
TÜİK’in yayınladığı veriler 1995 yılına kadar gidiyor. Bu verilere göre hayvansal üretim, 1995’ten bu yana ilk kez 2013’te cari fiyatlarla bile düştü.
Enflasyonu hesaba kattığımızda hayvancılıkta üretim kaybı 2001 krizindeki kayıp düzeyine yaklaşıyor.
Geçen yıl canlı hayvan üretim değeri yüzde 9.17, pazarlanan canlı hayvan değeri ise yüzde 9.71 düştü. Hayvansal ürünlerdeki düşüş, canlı hayvan üretim değerindeki düşüşü ikiye katladı. Hayvansal ürünlerdeki üretim değeri yüzde 17.97, pazarlanan üretim değeri ise yüzde 21.36 gibi keskin bir düşüş gösterdi.
Geçen yıl 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyonun yüzde 7.49 olduğunu dikkate alırsak, hayvancılıktaki reel kayıbın daha da büyük olduğu görülüyor. Hayvancılıkta geçen yıl yaşanan kaybın, 2001 krizi dışında hiçbir yılda görülmediği ortaya çıkıyor.
Canlı hayvan üretimi dahil toplam hayvancılık üretimi, geçen yıl reel olarak yüzde 19.08 düştü. Pazarlanan toplam hayvancılık üretimindeki reel düşüş yüzde 22.58’i buldu. 2001 krizinde toplam hayvansal üretim değeri yüzde 21.15, pazarlanan toplam hayvansal üretim değeri ise yüzde 24.43 düşmüştü.
2013’te canlı hayvan üretim değeri reel olarak yüzde 15.51, pazarlanan canlı hayvan üretim değeri ise yüzde 16 düştü. 2001 krizinde reel olarak canlı hayvan üretim değeri yüzde 19.17, pazarlanan canlı hayvan üretim değeri ise yüzde 19.46 düşmüştü.
Hayvansal üretim değerlerindeki reel düşüş, daha da yüksek. Hayvansal ürünlerin üretim değeri reel olarak yüzde 23.69 düşerken, pazarlanan hayvansal ürünlerin değerindeki reel düşüş yüzde 26.84’ü buldu. 2001 krizinde reel olarak hayvansal ürünlerin üretim değeri yüzde 23.71, pazarlanan hayvansal ürünlerin değeri ise yüzde 28.70 düşmüştü.
Hayvancılıktaki kriz kendisini canlı hayvan ve hayvansal ürün fiyatlarında da ortaya koyuyor. Canlı dana ve sığır fiyatlarındaki bir yıllık düşüş yüzde 20’yi buluyor. Canlı büyükbaş hayvan fiyatlarının tamamı bir önceki yılın altında.
Küçükbaş canlı hayvan fiyatlarında ise merinos türü koyun ve kuzu dışında fiyatlar bir önceki yıla göre düşmüş. Hayvansal ürün fiyatlarında ise sütte sınırlı bir artış, kırmızı et fiyatlarının tamamında düşüş var.
Enflasyonu hesaba kattığımızda koyun sütü dışında tüm canlı hayvan ve hayvansal ürün fiyatları, enfl asyona yenildiği ortaya çıkıyor. Sadece koyun sütünde yüzde 6.53’lük bir reel fiyat artışı var. Buna karşın canlı hayvan fiyatlarındaki reel düşüş, yüzde 25 düzeyini buluyor. Kırmızı et fiyatlarındaki reel düşüş ise yüzde 15 dolayına çıkıyor.
Hayvancılıkta reel olarak dörtte biri bulun bir yıllık kayıp, bu alanda ciddi bir kriz olduğunu, izlenen politikaların sorunlu olduğunu ve teşvik uygulamaları dahil tüm politikaların elden geçirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
|
