Büyük sermaye tarımı sevemedi
Olayların içinden | Güngör Uras [email protected]
Tat Gıda Grubu’nun bir bölümü olan Maret markası ve de bu markaya ait Tuzla’daki arazi bina ve teçhizatları ile, üzerinde yer alan taşınmazların tamamı 75 milyon dolara Namet Gıda’ya satılıyor. Domates ürünleri, salça ve ketçap üretmek için kurulan Tat’ın temelini 1967 yılında Mustafakemalpaşa’da Vehbi Koç attı. Tat, 2003’de Koç Holding’in tarım, hayvancılık ve gıda şirketlerinin ana kuruluşu haline getirildi. Maret, Sek ve Pastavilla şirketleri Tat şemsiyesi altına alındı.
Maret, 1987’de kuruldu. Proje aşamasından Tuzla tesislerinin işletmeye alınmasına ve kârlı hale gelmesine kadar yöneticiliğini Atıl Öncü (1939 - 2007) yaptı. Maret kârlılığı ile diğer gıda şirketlerine uzun süre destek verdi.
Tat şemsiyesi altındaki diğer şirketlerden Sek, 1963’de Süt Endüstrisi Kurumu tarafından kuruldu. 1997 yılında özelleştirme ile Koç Grubu’na geçti
Pastavilla ise 1928’de İsmail Hakkı Ulukartal’ın kurduğu makarna fabrikasıdır. 1995’de Koç Grubu tarafından satın alındı.
Tat Gıda’ya bağlı GAP’taki Harranova Besi ve Tarım Ürünleri’nin faaliyeti önceki yıl durdurulmuş, Tat Tohumculuk da 15 milyon TL’ye Kagone Ltd’ye satılmıştı.
Namet aile işletmesi Maret’i satın alan Namet, Kayarlar Grubu’nun entegre et ve et ürünleri işletmesidir. Kayarlar Grubu’nda 1929’da Adapazarı’nda Ali Kayar’ın başlattığı et ve et ürünleri ile ilgili yatırım ve üretim faaliyetini, şimdilerde 4’üncü nesilden Mehmet Kayar yürütüyor.
Kayar Grubu’nun Bursa’da besi çiftliği, yem fabrikası ve et kombinası var. 2.200 dönümlük çiftlikte, 5 bin büyükbaş hayvan besleniyor. Toplam 2.200 dönüm tarlada hayvan yemi yetiştiriliyor. Yem fabrikası saatte 10 ton yem üretiyor. Namet, 2013’te Koç Holding’in Harranova’daki Besi Çiftliği’ni de 15.5 milyon liraya almıştı.
Namet’in Bursa Et Kombinası (2003) 6 bin m2 kapalı alana sahip. 8 saatte 500 büyükbaş, 3 bin küçükbaş hayvan kesim kapasitesi, 670 ton eti soğukhavada saklama kapasitesi var.
Bursa Et Kombinası’nda kesimi yapılan karkas etler Çayırova’da 35 bin m2 kapalı alana sahip entegre et ve et ürünleri işleme tesisinde işleniyor. 2010 yılında işletmeye açılan bu modern işleme tesisi için yapılan yatırımın 85 milyon dolar olduğu belirtiliyor.
İSO 500 Büyük Firma sıralamasında 120’nci sırada yer alan Namet’in yıllık cirosu 750 milyon TL dolayında.
Tarımda kâr yok Maret önemli bir işletme ve markadır.
İstanbul’un Yeniköy semtindeki bir yalının 25 milyon dolara satışa çıktığı günlerde, Maret gibi değerli bir markanın ve 27 yıllık tesisin 3 yalı fiyatına satılmasının arkasında, Türkiye’de besiciliğin ve modern (kayıtlı) et işleme sanayinin kârlı olmaması vardır.
Türkiye’de büyük sermeye gruplarının ekonomik ölçekli tarım ve hayvancılık işletmelerine ilgi göstermemeleri, yatırım yapmamaları, bu sektörde geri kalmanın nedeni olarak gösterilir. Selçuk Yaşar’ın öncülüğündeki Pınar Grubu’ndan sonra, Koç Grubu, Vehbi Koç’un öncülüğünde tarım ve hayvancılık sektöründe önemli yatırımlar yaptı.
Fakat görülüyor ki, Koç Grubu yavaş yavaş tarım ve hayvancılık, tarım ve hayvancılık ürünleri işleme (gıda) sanayinden çıkıyor. Çıkarsa çıksın diyemeyiz... Tarım ve hayvancılık sektöründe büyük ölçekli işletmeler kârlı olsa, bu kesimde yatırımlar artar. Bu kesime giren büyük sermaye grupları yıllar boyu büyüttükleri, markalaştırdıkları işletmeleri elden çıkarmaz.
Namet nasıl başarılı da Maret’i satın aldı diye sual edilecek. Namet 4 kuşaktır büyüyen bir aile işletmesi. Aile yemden besiciliğe entegre bir iş düzeni kurmuş. Farkı burada.
|
