Dün Kapalıçarşı’da 1 euro’yu bozduranların eline 1.27 dolar veya 1.96 TL geçiyordu.
Halbuki bir ay önce Kapalıçarşı’da 1 euro’yu bozduranın cebine 1.34 dolar veya 2.02 TL giriyordu.
Dolar ile euro arasındaki değişimi daha açık anlatabilir hale getirmek için Ayşe Hanım Teyzem’in durumunu anlatayım. Ayşe Hanım Teyzem’in 1000 euro’su vardı.
Bir ay önce 1000 euro’sunu bozdurduğunda eline 1340 dolar geçebilecekti. Dün bozdurunca ona 1270 dolar ödediler. Bir anda 1000 euro’da 70 dolar zarar etti.
Bu arada euro’nun değeri düşerken doların değeri yükseldiği için bütün bu işlemler sonucu birikiminin Türk Lirası karşılığı da azaldı.
Bir ay önce euro’yu dolara çevirseydi, eline geçecek 1.340 doların değeri 2.023 TL olacaktı. Dün 1000 euro karşılığı eline geçen 1270 doların Türk Lirası karşılığı 1917 TL idi.
Demek ki bir ayda dolar ve euro değerindeki değişim, Ayşe Hanım Teyzem’i 1000 euro birikiminin Türk Lirası karşılığında 106 TL kayba neden olmuş.
Dolar ile euro arasındaki ilişkiye ”çapraz döviz kuru” ilişkisi deniliyor. Euro’nun “çapraz kuru” “1 euro’yu bozduranın eline kaç dolar geçeceğini” gösterir.
Ayşe Teyze kaybediyor
1998 yılında 1 euro 1.16 dolar alabiliyordu. 1999 yılında 1 dolar 1 euro eşitlendi. 2000 yılından 2003 yılına kadar dolar kıymetini korudu. 2003 yılında dolar değer kaybetti. Bir euro 1.25 dolar eder oldu. Euro’nun tırmanışı sürdü gitti... Unutmayınız, bir ara 1 euro bozduran 1.50 dolar alabilir hale geldi. İşte bu gelişmeleri görenler, o günlerde 1 euro yakında 2 dolar olacak demeye başladı.
Amerika’dan esmeye başlayan kriz rüzgârları ve de ABD Hazinesi’nin devamlı banknot basması karşısında, “Dolar eriyor...” diyerek çok kişi dolar satarak euro aldı. Ne var ki Yunanistan krizi tabloyu tersine döndürdü. Şimdi de euro satan dolar alıyor.
Dün euro dolar eşitliği (euro’nun çapraz kuru) 1.27 idi ya... Bu euro’nun değerinin 2003’lerdeki çizgiye düşmesi anlamına gelir. Demek ki, 2003’lerden sonra euro’ya para bağlayanlar şimdilerde önemli ölçüde kayıp tehlikesiyle karşı karşıya.
Sat da denilemez, satma da!
Şimdi tasarrufunu euro’ya bağlayanlar ne yapabilir? Daha açık anlatımıyla, Ayşe Hanın Teyzem’in 1000 euro’su varsa ne yapmalıdır?
- Unutmayınız... Düşmez kalkmaz bir Allah... Para birimleri düşer de kalkar da... Para birimlerinin ne zaman ne kadar düşeceğini ne zaman ne kadar kalkacağını kimse bilemez. Bilen milyarder olur. O nedenle “Söylentilere bakıp, yakında 1 euro 1 dolara kadar düşecek” diyenlere kanarak paniğe kapılmamak gerekir.
- Evet, her şey olabilir. Bir euro bir dolar olabilir ama... Olmayabilir de...
- Yunanistan krizi, euro’da yangın çıkardı. Şimdilerde çok kişi yangından mal kaçırma telaşında. Bu telaştan yangının boyutu anlaşılamıyor. Zararın büyük olacağı korkusuyla euro değer kaybediyor.
- Belki biraz beklemek yararlı olabilir ama, kimseye beklemesi tavsiye edilemez. Ya hasar çok büyük olursa, o zaman “Ben zarar etmeyecektim... Sen beni zarara uğrattın” derler.
- Uzun anlatımın sonunda, “Sat da denilemez, satma da denilemez”. Ama görülüyor ki, Türk Lirası’nda kalmak her zaman daha akılcı. Türk Lirası uzun dönemde daha az zarar ettiriyor.
Güngör Uras
http://www.milliyet.com.tr/ | 
