Çukurova'da ayçiçeği hasadı başladı. Turfanda olarak nitelendirilen ilk ürün ayçiçeği çekirdeğinin kilosu 85-90 kuruştan satılıyor.
Üretimin çok büyük bölümünü karşılayan Trakya'da hasadın başlamasına yaklaşık bir ay var. Fiyat ve üretim tahminleri konusunda bu bir aylık süreç büyük önem taşıyor.
Geçen yıla göre üretimin çok daha iyi olması bekleniyor. Fakat, bu bir aylık dönemde beklenmedik bir gelişme olursa tahminlerde yanılma payı olabilir.
Ayçiçeği üreticisi, bitkisel yağ sanayicileri şu günlerde yeni sezona ilişkin son değerlendirmeleri yaparak gelişmelere göre pozisyon almaya çalışıyor.
Türkiye için son derece önemli bir ürün olan ayçiçeği ile ilgili son gelişmeler özetle şöyle:
1- Dünya piyasalarına bakıldığında geçen yıl 31 milyon ton olan ayçiçeği tohumu üretiminin bu yıl 34 milyon ton olması bekleniyor. Ancak, en büyük üreticilerden Rusya ve Ukrayna'da yaşanan aşırı sıcakların üretimi nasıl etkileyeceği henüz net olarak bilinmiyor.
2- Türkiye'de ayçiçeği üretim rakamları konusunda farklı tahminler var. Trakyabirlik'in tahmini üretimin 850-900 bin ton olacağı yönünde. Özel sektör yağ firmalarının tahmini ise bu yıl üretimin 1 milyon ton sınırını zorlayacağı yönünde. Ekim alanlarının çok genişlememesine rağmen verimde artış bekleniyor. Hasadın yeni başladığı Çukurova'da ise, geçen yıla göre üretimde önemli bir düşüş var. Geçen yıl 90 bin ton olan ayçiçeği üretimi bu yıl en iyimser tahminle 50 - 55 bin ton olması tahmin ediliyor.
3- Yağışlı bir sezon olması nedeniyle üretici açısından ekim masrafları yüksek oldu. Maliyet arttı. Ayrıca Trakya'da çiçeklenme iki aşamada oldu. Bu nedenle çiçeklerin bir bölümü kururken bir bölümü henüz yaş. Üretici hasat için yaş çiçeklerin de kurumasını bekleyecek. Bu nedenle Trakya'da hasat gecikmeli başlayacak.
4- Fiyat konusunda kafalar karışık. Çukurova'da hasat başladı ve tüccar çekirdeğin kilosunu 85- 90 kuruştan alıyor. Trakya Bölgesi için bu fiyatın belirleyici olup olmayacağı konusunda farklı görüşler var. Genel beklenti şu; Irak'tan gelen talep üzerine Çukurova'daki ürüne 85-90 kuruş fiyat verilse de, İç Anadolu ve Trakya'da hasadın başlaması ile gerçekçi fiyat daha net ortaya çıkacak.
5- Üreticiye geçen yıl ödenen kilogram başına 21 kuruşluk destekleme primi bu yıl 2 kuruşluk artışla 23 kuruş olarak ödenecek.
6- Geçen sezon olduğu gibi bu sezonda da tarife kontenjanı uygulaması sürecek. Bakanlar Kurulu'nun "Yağlık Ayçiçeği Tohumu ve Ham Ayçiçeği Tohumu Yağı İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar"ı 9 Temmuz tarihli Resmi Gazete'de yayınlandı. Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın uygulamaya ilişkin tebliği de 17 Temmuz tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
7- Geçen sezon olduğu gibi 2010-2011 sezonunda da tarife kontenjanı çerçevesinde 650 bin ton ayçiçeği tohumu veya eşdeğeri ham yağ ithal edilecek. Geçen sezon, tarife kontenjanı çerçevesinde 1 Ocak 2010 ile 30 Haziran 2010 tarihleri arasında ayçiçeği tohumu ve ayçiçeği unu ithalatında yüzde 27 olan gümrük vergisi yüzde 5, ham ayçiçeği yağı ithalatında ise yüzde 36 olan gümrük vergisi yüzde 17'ye düşürüldü. Bu sezon gümrük vergisi oranında değişiklik yapıldı. Buna göre; 16 Ocak 2011 - 30 Haziran 2011 tarihleri arasında tarife kontenjanı çerçevesinde ithal edilecek ayçiçeği tohumunda gümrük vergisi sıfır olarak uygulanacak. Aynı tarihlerde ham yağ ithalatında ise gümrük vergisi yüzde 15 olacak. Bu karar ile ham yağdan çok, ayçiçeği tohumu ithalatının teşvik edilmesi öngörülüyor. Daha fazla katma değerin ülkede kalması açısından doğru bir karar. Ama keşke, ithalata hiç gerek olmasa ve ihtiyacın tamamı içerde üretilebilse.
8- Ayçiçeği piyasasını yönlendiren hem üretici hem de sanayici kimliği ile sektörün baş aktörü konumundaki Trakyabirlik, İstanbul Sanayi Odası'nın 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasında 101.sıradan 65. sıraya yükseldi. Trakyabirlik Yönetim Kurulu Başkanı Rafet Sezen, kriz döneminde yatırımlarını sürdürdüklerini ve hiç eleman çıkarmadan yola devam ettiklerini belirterek bu yükselmenin yönetim anlayışı ve Trakya çiftçisinin başarısı olduğunu söyledi.
Ayçiçeğinde genel görünüm böyle. Yıllardır yazdığımızı tekrarlamakta yarar var. Sahip olduğu tarımsal potansiyele bakıldığında Türkiye'nin ayçiçeği ithal etmesi kabul edilebilir bir durum değil. Doğru ve planlı bir üretim politikası ile Türkiye, ihtiyacı olan ayçiçeğini ve diğer yağlı tohum ürünlerini rahatlıkla üretebilir. Bitkisel yağ sektörünün duayen isimlerinden Ruhi Çetin'in söylediği gibi, geçen yıl tarife kontenjanı çerçevesinde devletin fedakarlıkta bulunarak almadığı 75 milyon dolarlık vergi üreticiye prim olarak verilse ayçiçeği üretimi 1 milyon tonun üzerine çıkar. İthalata gerek kalmaz.
Ali Ekber Yıldırım
http://www.dunyagazetesi.com.tr/ | 
