Çocuklara diyabet eğitimi
Okulda Diyabet Programı kapsamında bu yıl, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü haftasında, 60 bin okulda diyabet ve şişmanlık eğitimi yapılacak
Çocuklarda diyabet ve obezitenin iki açıdan önemi var: Çocukların yüzde 98’inde insülin eksikliğine bağlı Tip 1 diyabet görülüyor. Türkiye’de 15-20 bin civarında diyabetli çocuk var ve bunların çoğu okul çağındaki çocuklar. Kapsamlı bir programla sorunları hızla çözmek mümkün. Bu çocukların çoğu eğitim ortamlarında sorunlar yaşıyor. Diyabetli çocuklar, beden eğitimi dersleri ve okul gezileri gibi aktivitelerden uzak tutulmamalı, tam tersine arkadaşları gibi bütün aktivitelere katılmaları özendirilmeli. Diyabetli çocukların olduğu okullarda varsa hemşire veya rehber öğretmenin eğitim alması ve kan şekeri ölçümü ve insülin yapılması için mekân sağlanmalı. Sınıflarda ara öğün alınmasına ve tuvalet ihtiyacına izin verilmeli. Yatılı okullarda diyabete uygun beslenme için kolaylık sağlanmalı. Ayrıca öğretmenler diyabet bulgularını öğrenerek, çocuklarda diyabeti erken fark edebilir ve tehlikeli bir tablo oluşmadan tanı konmasını sağlayabilir.
Şişmanlık ise son yıllarda sıklığı artan bir sorun. Son veriler ülkemizde 6-16 yaş grubunda obezite sıklığının sekiz yılda yüzde 5’ten yüzde 10,5’a (yüksek ekonomik grupta yüzde 16.3’e) yükseldiğini gösteriyor. Bu çocukların en az üçte biri, erişkin dönemde obezite ve/veya diyabet riski taşıyor. Ülkemizde iki milyon şişman çocuk olduğu tahmin ediliyor. Çocuklardaki şişmanlık büyük ölçüde abur cubur tabir edilen kalorisi yüksek besinlerin ve şekerli içeceklerin tüketilmesine, hızlı yemek yemeye ve hareketsiz yaşam biçimine bağlı. Erişkin dönemdeki obezitenin önlenmesi, esas olarak çocukluk ve ergenlik dönemindeki girişimlerle mümkün. Son yıllarda dikkatler bu konuya yöneldi, RTÜK televizyon kanallarında yüksek kalorili besin reklamlarına sınır getirdi ve son olarak da Milli Eğitim Bakanlığı, okul kantinlerinde abur cubur besinlerin ve gazlı içeceklerin satışını yasakladı.
Okulda diyabet programı
Bu sorunların çözümünde okullara ve öğretmenlere odaklanma fikrinden hareketle son bir yılda Çocuk Endokrin ve Diyabet Derneği Diyabet Çalışma Grubu’nın önerisi ile Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlığı işbirliği ve ortak protokolle geçen yıl “Okulda Diyabet Programı” geliştirildi. Bu programın esas olarak üç amacı var. 1- Tip 1 diyabet konusunda okullar ve öğretmenler aracılığıyla farkındalık yaratmak. Bu sayede okul çağındaki çocuklarda Tip 1 diyabet erken tanısını sağlamak ve diyabetik ketoasidoz sıklığını azaltmak. 2- Okul çağındaki diyabetli çocukların bakımlarını güçlendirmek ve yaşadıkları sorunları çözmek. 3- Okul çağındaki çocuklarda sağlıklı beslenme tutumu oluşturulması ve şişmanlık konusunda farkındalık yaratılması.
Şimdiye kadar bu program kapsamında ülkemizdeki 60 bin okula “Benim çocuğum şeker hastası mı?” başlıklı farkındalık posterleri asıldı. Bu posterlerle ilk ve ortaöğretim kurumlarındaki 650 bin civarındaki öğretmene ve 16 milyon öğrenciye ulaşılarak çocuklarda diyabet konusunda bilgilendirme sağlandı. Çocuklarda diyabeti anlatan bir broşür, okuldaki diyabetli çocukların bakımı konusunda bir rehber, öğretmen eğitimi için bir sunum, ilgili internet sitelerinden ulaşılabilir hale getirildi ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından il milli eğitim müdürlüklerine bu program çerçevesinde yapılması gerekenleri anlatan bir yazı gönderildi. Ülke çapında çocuk endokrin üniteleri, diyabetli çocuklar aracılığıyla öğretmenlerine okulda diyabet bakımını anlatan bir mektup ulaştırdı. Ayrıca öğretmenlere yönelik bir kısa film hazırlandı.
Programda yeni dönem
Okulda Diyabet Programı kapsamında bu yıl “14 Kasım Dünya Diyabet Günü” haftasında MEB organizasyonu ile 60 bin okulda diyabet ve şişmanlık eğitimi yapılacak. Okullarda yapılacak ülke çapındaki eğitime hazırlık yapmak üzere her ilden iki MEB, bir Sağlık Bakanlığı yetkilisi ve çocuklarda diyabet ve şişmanlıkla ilgili uzmanlardan oluşan 300 kişinin katılımı ile 10 Ekim 2011’de Ankara’da bir günlük eğitim toplantısı düzenlendi. Bu toplantıda esas olarak diyabet ve şişmanlık konuları anlatıldı, okul kantinleri genelgesinin uygulanması üzerinde duruldu ve 14 Kasım haftasındaki okul eğitimlerinin nasıl yapılacağı anlatıldı. Toplantıda ayrıca çocuklara yönelik hazırlanan eğitim ve farkındalık filmlerinin tanıtımı yapıldı.
Okulda Diyabet Programı kapsamında yapılacak okul eğitimlerine öğrenciler ve öğretmenler katılacak ve bütün okullarda diyabet ve çocuklarda şişmanlık konularının anlatıldığı toplam süresi 24 dakika olan iki film gösterilecek. Bu amaçla www.okuldadiyabet.org sitesi üzerinde eğitim materyallerinin indirilebildiği bir eğitim platformu kuruldu. Bu platformda diyabet ve şişmanlıkla ilgili filmler, broşürler ve posterler bulunuyor, eğitim ve farkındalığın sürekliliği amaçlanıyor. Diyabetle ilgili filmde bir diyabetli çocuğun ağzından diyabetle yaşam anlatılıyor, okul yaşamındaki güçlükler ve diyabetlilerin beklentileri üzerinde duruluyor. Programın etkisi ise, eğitimler başlamadan ve daha sonra yapılacak bilgi ve farkındalık araştırmaları ile ölçülecek.
Okulda Diyabet Programı materyallerine www.meb.gov.tr, www.sdb.meb.gov.tr, www.saglik.gov.tr, www.beslenme.saglik.gov.tr, www.cocukendokrindiyabet.org.tr, www.arkadasimdiyabet.com adreslerinden ulaşılabilir.
