Hibrit Sebze Tohumluðu Kullanýmýnda Hedef Belirlendi
TÜRKÝYE F1 HÝBRÝT SEBZE ÇEÞÝTLERÝNÝN GELÝÞTÝRÝLMESÝ VE TOHUMLUK ÜRETÝMÝNDE KAMU-ÖZEL SEKTÖR ÝÞBÝRLÝÐÝ PROJESÝYLE, HÝBRÝT SEBZE ÇEÞÝTLERÝ KULLANIM ORANININ 2013 YILI SONUNDA YÜZDE 50-60'A ÇIKARILMASI AMAÇLANIYOR -PROJE ÇERÇEVESÝNDE BUGÜNE KADAR 5 TÜRDE HÝBRÝT ÇEÞÝT GELÝÞTÝRÝLDÝ
ANKARA (A.A) - Fazilet Özer - Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeþitlerinin Geliþtirilmesi ve Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör Ýþbirliði Projesi ile hibrit sebze çeþitleri kullaným oranýnýn 2013 yýlý sonunda yüzde 50-60'a çýkarýlmasý hedefleniyor.
Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý Tarýmsal Araþtýrmalar ve Politikalar Genel Müdürlüðü uzmanlarý, AA muhabirine, ''Türkiye F1 hibrit sebze çeþitlerinin geliþtirilmesi ve tohumluk üretiminde Kamu-Özel Sektör Ýþbirliði Projesi, mevcut durum, geliþtirilen çeþitler''e iliþkin açýklamalarda bulundu.
Projenin baþlangýç yýlý olan 2004'te yüzde 10 seviyelerinde olan yerli hibrit sebze çeþitlerinin kullaným oranýnýn 2009'da yüzde 25'e, 2013 yýlý sonunda yüzde 50-60 düzeyine çýkarýlmasýnýn planlandýðýný anlatan uzmanlar, projenin uygulanmasýyla yerli hibrit sebze çeþitlerinin kullaným oranýnýn 2009 yýlý için belirlenen hedef olan yüzde 25'in üzerine çýktýðýný, yüzde 35'lere ulaþýldýðýný ifade ettiler.
Proje çerçevesinde, kamu kuruluþlarý olan Bakanlýk Araþtýrma Enstitüleri'nin nihai çeþide ulaþmak hedefinden vazgeçerek, hibrit çeþit geliþtirmek isteyen özel sektör firmalarýna amaçlarý doðrultusunda kullanabilecekleri yarý-yol materyalleri hazýrlamakla görevli olduðunu belirten uzmanlar, bu þekilde, hem kamu hem de özel sektörün iyi olduklarý alanda faaliyette bulunmasý, kaynak israf etmeden ve birbirlerinin eksiðini tamamlayarak çalýþýlmasýnýn planlandýðýný kaydettiler.
Projeyle, 2004 yýlýndan itibaren 10 yýl içerisinde Türkiye'de kullanýlan hibrit sebze çeþitlerinin yüzde 50-60'ýnýn yerli hibritler olmasýnýn hedeflendiðini kaydeden uzmanlar, ''Projenin uygulanmasýndan sonra, yerli kökenli hibrit sebze tohumluðu oranýnýn artýrýlmasýyla, bu tohumluklarýn ve/veya bunlardan elde edilecek yüksek verimli, olumsuz çevre koþullarýna daha dayanýklý ve kaliteli çeþitlerin iç ve dýþ pazarlamasýyla çok yüksek kazanýmlar söz konusu olabilecek'' diye konuþtular.
Uzmanlar, ana çalýþma konusu 8 adet sebze türünde (domates, biber, patlýcan, hýyar, karpuz, kavun, kabak, lahana) nitelikli genitörlerin elde edilerek özel sektörle birlikte ýslahta kullanýmý olan projeyle elde edilen bazý önemli çýktýlarý þöyle özetledi:
''Proje baþlangýcýnda kamu ve özel sektörde büyük ölçüde ihtiyaç duyulan ýslahçý sayýsý artýrýldý ve enstitülerde yaklaþýk 30 kiþilik Türkiye'nin en büyük organize ýslah grubu oluþturuldu. Enstitülerin elinde bulunan gen havuzu yaklaþýk 10 kat artýrýldý, bir kýsmýnýn sýnýflamalarý yapýlarak ýslahçýlarýn kullanýmýna sunuldu. Laboratuvar ve iklim kontrollü seralar kullanýlarak önemli hastalýk ve bazý zararlýlara olan dayanýklýlýk testlemelerine baþlandý. Kýsa ve orta vadeli ýslah ar-ge projeleri ile gerçek anlamda özel sektör, enstitü ve üniversite iþbirliði saðlandý.''
-5 TÜRDE HÝBRÝT ÇEÞÝT GELÝÞTÝRÝLDÝ-
Proje faaliyetleri ile þu ana kadar 8 sebze türünde özel sektöre, 18 hat satýþý, polen taþýma yöntemi ile 15 kýsa, 4 orta vadeli proje yapýldýðýný bildiren uzmanlar, ''Ayrýca, 1756 adet hat ve hibrit teslim edildi. Proje ile özel sektör tarafýndan iki ayrý domates, sivribiber, kavun ve hýyar olmak üzere 5 türde hibrit çeþit geliþtirildi'' diye konuþtular.
Tohumculuk sektörünün bir endüstri haline geldiði günümüzde, sertifikalý tohumluk kullanýmý oranýnýn tarýmsal geliþmiþlik göstergesi sayýldýðýný belirten uzmanlar, ''pazarýn istediði kalitede, verimi sýnýrlayan faktörlere dayanýklý, hibrit olmayan standart çeþitlerden yüksek nitelik ve niceliklere sahip olmasý, ticari tohumculukta yüksek gelir eldesi saðlamasý, çiftçinin satýn alma gücünü artýrmasý, uygun teknolojinin geliþmesi ve yüksek verimleri nedeniyle birim alandaki üretim maliyetlerinin düþük olmasý'' gibi nedenlerin hibrit çeþitlerin üretime girmesinde etkili olduðunu anlattýlar.
Alýnan bilgiye göre, hibrit ve standart çeþitlerin verimleri þöyle: (verim kg/dekar)
Standart Hibrit
-------- ------
Domates 3.000 10.000
Biber 5.000 12.000
Hýyar 5.000 25.000
Mýsýr 600 1.200
Kavun 3.000 6.500
Bakanlýk tarafýndan, özel firmalarýn talepleri de dikkate alýnarak hazýrlanan ''Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeþitlerinin Geliþtirilmesi ve Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör Ýþbirliði'' projesi 2004 yýlýnda yürürlüðe konulmuþtu. Projede 5 bakanlýk araþtýrma enstitüsü, 7 üniversite ve 36 özel tohumculuk firmasý yer alýyor.
-HÝBRÝT TOHUM NEDÝR?-
Hibrit tohumluk, ayný türe ait bitkinin genetik bakýmdan kendisiyle yakýn akraba olmayan bir baþka bitki ile tozlanmasýyla yani melezlenmesiyle elde ediliyor. Yani ayný bitki türünün farklý ailelerden gelen ana ve baba bitkiler birleþtirilerek F1 denilen melez tohum elde ediliyor. Söz konusu tohum, hastalýk ve zararlýlara, sýcaða ya da soðuða karþý dayanýklýlýðý, raf ömrünün uzunluðu ve yüksek verim saðlamasý gibi nedenlerle üretimde tercih ediliyor. F1 hibrit tohumdan üretilen ikinci ve daha sonraki nesiller ilk melezlemede elde edilen olumlu özellikleri taþýmadýðý için F1 tohum ancak bir yýl baþarýlý þekilde tarýmsal üretim için kullanýlabiliyor.
