Bilinçsiz Hasat Ve Depolamada Kayýp Büyük
Türkiye Ziraat Odalarý Birliði Genel Baþkaný Þemsi Bayraktar:
“2010-2011 Sezonunda Buðdayýn 1 Milyon 639 Bin 828, Arpanýn 605 Bin 375 Tonu Üretimde Ve Kullanýmda Kaybedildi”
"Buðday Ve Arpadaki Üretim Ve Kullaným Kaybýnýn Parasal Deðeri 1 Milyar 245 Milyon Lirayý Buluyor"
“Fao Rakamlarýna Göre, Buðdaydaki Kayýp, Dünyadaki 123 Buðday Üreticisi Ülkeden 86’sýnýn Üretiminden Fazla. Arpadaki Kayýp Ýse 102 Üretici Ülkenin 69’unun Üretimini
ADANA (ÝHA) - Türkiye Ziraat Odalarý Birliði (TZOB) Genel Baþkaný Þemsi Bayraktar, bilinçsiz hasat ve depolama nedeniyle, buðday ve arpada büyük israf yaþandýðýný bildirerek, “2010-2011 sezonunda buðdayýn 1 milyon 639 bin 828, arpanýn 605 bin 375 tonu üretimde ve kullanýmda kaybedildi” dedi.
Bayraktar, Çukurova’da buðday ve arpa hasadýnýn baþlamasý dolayýsýyla yaptýðý açýklamada, Birleþmiþ Milletler Gýda ve Tarým Örgütü (FAO) rakamlarýna göre, buðdaydaki kaybýn dünyadaki 123 buðday üreticisi ülkeden 86’sýnýn üretiminden fazla olduðunu, arpadaki kaybýn ise 102 üretici ülkenin 69’unun üretimini geçtiðini belirtti.
Bayraktar, Sýrbistan’da 1,63, Yunanistan’da 1,6, Þili’de 1,52, Güney Afrika’da 1,46, Paraguay’da 1,4, Hollanda’da 1,37, Uruguay’da 1,3, Suudi Arabistan’da 1,3, Azerbaycan’da 1,27, Slovakya’da 1,23, Japonya’da 0,57 milyon ton buðday üretildiðini, buna karþýn Türkiye’nin kaybýnýn 1,64 milyon tonu bulduðunu kaydetti. Bayraktar, “Litvanya 0,55, Norveç 0,53, Azerbaycan 0,51, Afganistan 0,44, Belçika 0,37, Slovakya 0,36, Yunanistan 0,32, Brezilya 0,27 milyon ton arpa üretirken, Türkiye’nin kaybý 0,6 milyon tonu geçiyor” dedi.
TZOB Genel Baþkaný Bayraktar, Türk tarýmýnýn temel sorunlardan birisinin israf olduðunu bildirdi. Ülkenin önemli üretim gücüne raðmen, ürettiði ürünleri yeterince koruyamadýðýný belirten Bayraktar, özellikle bazý alanlarda büyük boyutlara varan kaybýn devam ettiðini vurguladý.
Bayraktar, durum buðdayýnda 189 bin 750 tonu üretimde, 97 bin 808 tonu kullanýmda olmak üzere 287 bin 558 ton, diðer buðdaylarda 892 bin 320 tonu üretimde, 459 bin 950 tonu kullanýmda olmak üzere 1 milyon 352 bin 270 ton, toplam buðdayda 1 milyon 82 bin 70 tonu üretimde, 557 bin 758 tonu kullanýmda olmak üzere 1 milyon 639 bin 828 ton, arpada 435 bin tonu üretimde, 170 bin 375 tonu kullanýmda olmak üzere 605 bin 375 ton kayýp meydana geldiðini vurguladý.
Çavdarda 4 bin 752 ton üretimde, 10 bin 824 ton kullanýmda, yulafta 1631 ton üretimde, 6 bin 67 ton kullanýmda kayýp meydana geldiðini bildiren Bayraktar, þöyle devam etti:
“Yeterlilik derecesi, yulafta yüzde 94,28’de, diðer buðdaylarda yüzde 99,98’de kalýrken, durum buðdayýnda yüzde 114,29’a, arpada yüzde 104,68’e, çavdarda yüzde 104,36’e çýkýyor. Toplam buðdayda yeterlilik oraný yüzde 102,23’ü buluyor.
Buðdayda 4 milyon 174 bin 105 tonluk, arpada 60 bin 409 ton ithalat var. Buðdaydaki ihracat 3 milyon 228 bin 101 tonu, arpada ise 46 bin 210 ton. Üretim buðdayda 19 milyon 674 bin, arpada 7 milyon 250 bin ton. Kullanýlabilir üretim, üretim kayýplarý nedeniyle buðdayda 18 milyon 591 bin 930 tona, arpada 6 milyon 815 bin tona iniyor. Ýthalatla birlikte kullanýma sürülen arz miktarý buðdayda 22 milyon 766 bin 35 tona, arpada 6 milyon 875 bin 409 tona çýkýyor. Yurtiçi kullanýma sunulan 18 milyon 187 bin 98 ton buðdayýn 15 milyon 766 bin 287 tonu tüketildi, 1 milyon 458 bin 612 tonu tohumluk olarak, 404 bin 441 tonu yemlik olarak kullanýldý. 557 bin 758 tonu ise kullanýmda kaybedildi. 3 milyon 228 bin 101 ton buðday ihraç edilirken, 1 milyon 350 bin 836 ton buðday stoða gitti.
Yine, yurtiçi kullanýma sunulan 6 milyon 875 bin 409 ton arpanýn 68 bin 150 tonu tüketildi, 608 bin tonu tohumluk olarak, 5 milyon 440 bin 443 tonu yemlik olarak, 223 bin 176 tonu endüstriyel olarak kullanýldý. 170 bin 375 tonu ise kullanýmda kaybedildi. 46 bin 210 ton arpa ihraç edilirken, 319 bin 55 ton arpa stoða gitti.”
KAYBIN PARASAL BOYUTU
Kaybýn parasal boyutlarýna deðinen Bayraktar, çiftçinin eline geçen fiyatlarla, buðdayda 19 milyon 674 bin ton olan üretimin parasal karþýlýðýnýn 11 milyar 445 milyon 420 bin lira olduðunu, arpada ise parasal karþýlýðýnýn 3 milyar 480 milyon lirayý bulduðunu kaydetti. Bayraktar, arpada üretim ve kullanýmda kaybedilen ürünün benzer hesapla karþýlýðýnýn 290 milyon 580 bin liraya, 169 milyon 659 bin lirasý durum buðdayý, 784 milyon 317 bin lirasý diðer buðday olmak üzere buðdaydaki kaybýn parasal karþýlýðýnýn ise 953 milyon 976 bin liraya çýktýðý bilgisini verdi. TZOB Genel Baþkaný Bayraktar, buðday ve arpadaki toplam kaybýn parasal karþýlýðýnýn 1 milyar 244 milyon 556 bin lirayý bulduðunu bildirdi. Bu rakamýn dolar cinsinden deðeri, 2011 yýlýnda 1,6767 TL olan ortalama dolar kuru hesabýyla, 742,3 milyon dolara yaklaþtýðýný belirten Bayraktar, þunlarý kaydetti:
“742,3 milyon dolar olan kayýp miktarý, 1 milyar 154 milyon dolar olan Liberya’nýn milli gelirinin üçte ikisine, 977 milyon dolar olan Gambiya’nýn milli gelirinin dörtte üçüne ulaþýyor. Oysa, Liberya’nýn nüfusu 3 milyon 876 bini, Gambiya’nýnki 1 milyon 799 bini buluyor. Yani Türkiye’deki buðday ve arpadaki kayýpla Liberya’da 2,5 milyona yakýn insan geçimini saðlýyor.
Kayýp miktarýnýn parasal deðeri, 9 ülkenin milli gelirinden de fazla. St. Kitts ve Nevis’in 715, St. Vincent ve Grenadinlerin 695, Samoa’nýn 630, Komorlarýn 614, Dominika’nýn 489, Tonga’nýn 439, Sao Tome ve Principe’nin 248, Kiribati’nin 167, Tuvalu’nun ise 35 milyon dolarlýk milli gelirleri var. Kaybýn parasal boyutu, Vanuatu’nun milli geliri (743 milyon dolar milli geliri var) boyutlarýnda. Vanuatu 245 bin, St. Kitts ve Nevis 56 bin, St. Vincent ve Grenadinler 110 bin, Samoa 183, Komorlar 680, Dominika 71, Tonga 104, Sao Tome ve Principe’nin 169, Kiribati 105 bin, Vatikan’ý saymazsak dünyanýn en az nüfuslu ülkesi mercan adalarýndan oluþan Tuvalu 10 bin 544 nüfuslu.”
ÜRETÝMDEN TÜKETÝME KAYIPLAR
Sürdürülebilir bir kalkýnmanýn, israftan arýnmýþ verimli çalýþan bir ekonomiyle mümkün olduðunu bildiren Bayraktar, þöyle devam etti:
“Bin bir zorlukla ürettiðimiz ürünleri hasatta veya kullanýmda kaybetmemeliyiz. Üretimden tüketime kadar geçen süreçte bitkisel ürünlerindeki kayýplar, gýda sektöründe atýl kapasite kayýplarý; tarým sektörümüzdeki önemli israf alanlarý arasýnda sayýlabilir.
Türk tarýmýndaki israf alanlarýnýn en önemlilerinden birisi, tarým ürünlerinde üretimden tüketime kadar (hasat, taþýma, depolama, tüketim aþamalarýnda) yaþanan kayýplardýr. Ülkemizde buðdayda üretim ve kullanýmdaki kayýp dýþýnda, sadece ekmek israfýndan kaynaklanan yýllýk kayýp 0,8 milyon ton buðdaya tekabül ediyor.
Kayýplarýn önemli bir kýsmý hasat ve depolama safhasýnda meydana geliyor. Zamanýnda ve uygun araçlarla yapýlamayan hasat iþleri ve gerekli koþullarý taþýmayan depolama sistemleri sonucu ürünlerimizin önemli bir kýsmý kayboluyor.
Yapýlan çalýþmalar ülkemizde biçerdöverlerle hasattan kaynaklanan kayýplarýn ortalama yüzde 3 civarýnda olduðunu ortaya çýkardý. Depolama aþamasýnda uygun olmayan depo þartlarýnýn, ambar zararlýlarýnýn neden olduðu kayýplarýn oraný da yüksek.”
Bayraktar, Türkiye’de bazý bölgeler dýþýnda birim tarýmsal alan baþýna halen çok düþük miktarlarda tarým ilacý kullanýldýðýný, bu olumsuzluða bilinçsiz kullaným, eðitimsizlik ve benzeri olumsuzluklar eklendiðinde hastalýk ve zararlýlardan kaynaklanan ürün kayýplarýnýn oranýnýn çok büyük miktarlara ulaþtýðýný belirtti. Yaþanan açlýða, 1 milyara yakýn insanýn yeterli gýdaya ulaþamamasýna raðmen dünyada yaklaþýk 100 milyon ton tahýlýn zararlýlar nedeniyle kayýp edildiðini bildiren Bayraktar, hastalýk ve zararlýlardan dolayý ürün kaybýnýn yýldan yýla ve bölgeden bölgeye hatta tarladan tarlaya göre deðiþebildiðini vurguladý.
KAYIPLARIN ÖNLENMESÝ ÝÇÝN GEREKENLER
Þemsi Bayraktar, üretim ve kullanýmdaki kayýp dýþýnda, tüketimde de çok büyük israf yaþandýðýný, milyonlarca ton gýda ürününün tüketilemeden çöpe gittiðini, ekonomiye büyük zarar veren kayýplarýnýn en az indirilmesi gerektiðini bildirdi.
Hasat, taþýma, depolama ve satýþta yanlýþlýklarýn buðday ve arpada, üretimden tüketime kadar kayýplara neden olduðunu belirten Bayraktar, þunlarý kaydetti:
“Hastalýk ve zararlýlardan kaynaklanan ürün kayýplarýnýn önlenmesi için üreticilerimizin eðitilmesi, zirai ilaca verilen desteklerin artýrýlmasý, ilaçtan katma deðer vergisi (KDV) oranlarýnýn düþürülmesi gerekir.
Gübrenin, tekniðine uygun þekilde ve miktarda kullanýmý, üreticilerin eðitilmesi, gübre, toprak analizi için verilen desteklerin artýrýlmasý, yine KDV oranlarýnýn düþürülmesi elzem.
Ülkemizde hasat ve depolama safhasýnda meydana gelen kayýplarýn en aza indirilmesi gerekiyor. Tahýlda dane kaybý önemli bir sorun. Dane kaybý, ürettiðiniz ürününün önemli bir kýsmýný tarlada býraktýðýnýz anlamýna geliyor. Tarým arazilerimizde tohum ekim aþamasýnda arazi iyi tesviye edilmeli. Çiftçilerimizin büyük emek ve masrafla üretmiþ olduklarý hububat ile diðer ürünlerin, biçerdöverlerle hasat edilmeleri sýrasýnda meydana gelen dane ve sap kayýplarý ile dane hasarlarýný en aza indirme gerekliliði var.
Biçerdöverlerin ayar ve bakýmlarý çok iyi yapýlmalý,
Operatör belgeleri olan sürücülere hasat yaptýrýlmalý,
Ürün sahibi hasat sýrasýnda tarlasýnda bulunarak dane kayýplarýný kontrol etmeli, sürücüyü uyarmalý, uyarýya uymayan operatörü en yakýn Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Ýlçe veya Ýl müdürlüðüne bildirmeli,
Hasat olgunluðuna gelmemiþ ürünler kesinlikle hasat edilmemeli,
Hasat sýrasýnda nem dikkate alýnmalý, çið kalkmadan hasada baþlanmamalý ve çið düþmeden hasada son verilmeli,
Biçerdöverlerin hassas ayarlarý ürünün cinsi, durumu dikkate alýnarak tekniðine uygun yapýlmalý, biçerdöverlerin ilerleme hýzý, biçerdöverin özelliðine, arazinin yapýsýna, ürünün cinsine göre belirlenmeli.”
AMBAR ZARARLILARIYLA MÜCADELE
Depolamada, ambar zararlýlarýyla mücadelenin önem taþýdýðýný bildiren Bayraktar, þöyle devam etti:
“Özellikle depolamadan kaynaklanan kayýplarýn en aza indirilmesi için, lisanslý depoculuðun ve Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafýndan uygulamaya konan emanet usulü alýmlarýn ülke genelinde yaygýnlaþtýrýlmasý için üreticinin teþvik edilmesi gerekiyor. Bu baðlamda 2005 yýlýnda yürürlüðe giren 5300 sayýlý Tarým Ürünleri Lisanslý Depoculuk Kanunu çerçevesinde TMO’nun bazý sivil toplum örgütleriyle þirket kurarak lisanslý depoculuk konusunda çalýþmalara baþlamasýný ve bu çabalarýn artýrýlmasýný takdirle karþýlýyoruz.
Yapýlan çalýþmalarýn ülke geneline yaygýnlaþmasý ülkemizde hububatta depolama kayýplarýný en aza indirecek, ayný zamanda tarýmsal üretim ve fiyatlarýn istikrara kavuþmasýný, sanayicinin istediði kalitede hammaddenin piyasada her an bulunabilirliðini de saðlayacak.
Diðer taraftan uygun ambalajlama ve paketlemenin yapýlamayýþý, tür ve çeþit bazýnda muhafaza koþullarýnýn bilinmemesi, depolama þartlarýnýn iyi olmamasý üretim sonrasýnda yaþanan kayýplarýn önemli nedenleri arasýnda yer alýyor. Hasat sonrasý kayýplarýn azaltýlmasý bakýmýndan da hasat ve pazara hazýrlama aþmasýnda daha titiz davranýlmalý, depolama koþullarý iyileþtirilmelidir.” |
