Türkiye'de, tarlada kilosu 50-60 kuruşa satılan sebze ve meyvelerin fiyatı, pazarda 2-2,5 TL'ye kadar çıkıyor. Tüketiciler yüksek fiyatlardan şikayet ederken, üreticiler ise bu artıştan kazananın kendileri değil, aracılar olduğunu belirtiyor.
Tarlada üreticiden düşük fiyatla alınan sebze ve meyvelerin fiyatları şehirlerdeki satış noktalarına ulaştığında çok daha yüksek fiyatlara ulaşıyor. Tarlada fiyatı 50 kuruş olan 1 kilogram pırasanın fiyatı marketlerde 2 TL’ye kadar çıkıyor. Bu durumda pırasanın fiyatı tarladan tüketiciye ulaşana kadar 4 kat artmış oluyor.
Aynı şekilde tarlada 44 kuruşa satılan ıspanak, marketlere gelene kadar yaklaşık 5 kat artarak 2 TL'den, kilosu 48 kuruştan alınan havuç ise marketlerde 1,5 TL'den satılıyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin verilerine göre 2012 yılı Kasım ayı itibariyle ürünlerin üreticiden tüketiciye ulaşıncaya kadar geçen süreçte oluşan fiyat farklarının yaş sebze ve meyvelerde yüzde 407, kurutulmuş ürünlerde yüzde 200, baklagillerde yüzde 265’lere kadar çıktığı görülüyor Ayrıca bu durum pirinçte yüzde 183, zeytinde yüzde 130, zeytinyağında yüzde 160 ve hayvansal ürünlerde yüzde 200’lere kadar çıkıyor.
‘Sadece nakliye değil, fire oranları da etkili’
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, hurriyet.com.tr’ye yaptığı açıklamada, sorunun esas olarak etkin pazarlama organizasyonlarının kurulamamış olmasının yanında taşıma ve depolama sistemlerinin yeterince gelişmemesinden kaynaklandığını söyledi. Üreticilerin örgütlü bir güç haline gelememesinin ve mevcut sistemin aracılar tarafından kontrol edilmesinin fiyatların speküle edilmesine zemin oluşturduğuna dikkat çeken Bayraktar, şunları söyledi:
“Ürünlerin üreticiden tüketiciye ulaşana kadar geçtiği pazarlama kanalının sayısı, kanuni kesintiler, nakliye gibi unsurların yanı sıra, yaş sebze ve meyvede fire oranlarının yüksekliği aradaki fiyat farkının artmasına neden oluyor. Üreticilerin piyasada arzı düzenleyici değil yalnızca mal ve hizmeti sağlayan rolü üstlenmeleri hem üreticiyi hem de tüketiciyi etkiliyor. Düzen, aracıların ve süpermarket zincirlerinin haksız rekabete girmesine yol açıyor. Bu noktada büyük marketlerin tekelleşerek, üretici üzerinde baskı kurma riski artıyor.”
‘Sorunun ortadan kalkması için güçlendirme gerekli’
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, üreticilerin pazarlamada sıkıntı yaşamadan emeğinin karşılığını alması ve tüketicilerin de bu ürünleri uygun fiyata tüketmesini sağlamak için örgütlenmenin önemine dikkat çekti. Bu işin kökten çözümünün, Avrupa Birliği’nde olduğu gibi üretici birliklerinin güçlendirilmesi ve üreticilerin pazarlamada etkin bir rol almasının sağlanmasıyla olacağını açıklayan Bayraktar, örgütlenme bilincinin oluşması için yürütülen eğitim ve yayım faaliyetlerine daha fazla ağırlık verilmesini, Tarımsal Üretici Birlikleri’nin finansman bakımından güçlendirilerek fonksiyonel hale getirilmesi gerektiğini belirtti.
