Zeytinde rekolte düştü, fiyatlar yukarı yönlü
Yeni sezonda zeytin 455 bin tondan 391 bin tona, zeytinyağı üretimi ise 201 bin tondan 141 bin tona düşecek. İç piyasaya çalışanlarla ihracatçılar arasında rekabet giderek şiddetleniyor. Zeytin ve zeytinyağı fiyatlarında yüzde 20-30 oranında artış bekleniyor…
Zeytin hasadı 26 Ekim’de Manisa Akhisar’da, geçen hafta sonu da Ayvalıkta başladı. Hasat, iklim koşullarına göre farklı bölgelerde şubat ayına kadar sürüyor. Önce sofralık zeytinler toplanacak. Ardından erken hasat yağlık zeytinler, son olarak siyah sofralık ve yağlık zeytinler toplanacak. Bu yıl “yok yılı” olduğu için üretim geçen yıla göre düşük gerçekleşecek.
İzmir Ticaret Borsası koordinatörlüğünde, Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği, İzmir Ticaret Odası, Akhisar Ticaret Borsası, Aydın Ticaret Borsası, , Marmarabirlik, Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Zeytindostu Derneği’den üyelerin yer aldığı Rekolte Tahmin Heyeti'nin çalışmalarına göre, 2013-2014 sezonunda 141 bin ton zeytinyağı üretilecek. Geçen yıl bu rakam 201 bin ton civarındaydı...
Evet, bu yıl üretim düşecek. Ama üreticiler bu durumdan ziyadesiyle memnun. Zira zeytin kıymete bindi. Geçen yıl tarladan alım fiyatı 1.5 TL’ye kadar düşen zeytin, bu sezon 3 ile 5.80 TL arasında alıcı buluyor. Geçen yıl sızma zeytinyağının ortalama litre fiyatı 5.5 TL civarındaydı. Aynı dönem 5 asit ham zeytinyağı ise 3.5 ile 4 TL arasında alıcı buldu.
Bu yılki zeytin ve zeytinyağı fiyatları henüz belli değil, tahminler muhtelif. Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Rahmi Gençer, zeytinyağı toptan alım fiyatlarının 5 asit ham zeytinyağı için 5 TL, sızma zeytinyağı içinse 7 TL olacağını söylüyor. Sızma zeytinyağı ve 5 asit ham zeytinyağı fiyatları dünya piyasasındaki arz ve talebe göre yeniden belirlenecek.
Özetle iç piyasada bu yıl daha sıkıntılı geçecek. Bu durum elbette fiyatlara da yansıyacak. Yani tüketiciler önümüzdeki yıl zeytin ve zeytinyağını daha pahalıya almak zorunda kalacak. İhracatçılar ise temkinli… “İHRACAT YÜZDE 50 DÜŞER!..”
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkan Vekili ve Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ali Nedim Güreli, “2012-2103 sezonunda ihracat rekorları kıran zeytin ve zeytinyağı sektörü, 2013-2014 sezonunda rekolte düşüklüğü nedeniyle yüzde 50 gerileyecek” diyor. Türkiye, geçen sezon 91 bin ton zeytinyağı ihraç ederek 288 milyon 700 bin dolarlık ihracat yapmıştı. Sektörün sofralık zeytin ihracatı ise, 76 bin 377 ton karşılığı olan 127 milyon 89 bin dolar olarak gerçekleşmiş.
Türkiye’de kişi başı zeytinyağı tüketimi yıllık bir buçuk kilogram seviyesinde. Türkiye’nin yıllık zeytinyağı tüketiminin 115 bin ton seviyesinde olduğunu kabul edip rekolte tahmininin 141 bin ton olduğunu dikkate aldığımızda yeni sezondaki rekolteden ihracat yapabilmek için yaklaşık 25 bin ton zeytinyağı kalıyor. Ayrıca Türkiye’nin elinde 25 bin ton kadar zeytinyağı stoğu olduğu tahmin ediliyor. Bu rakamı da üzerine eklediğimizde Türkiye’nin 2013-2014 sezonunda ihraç edebileceği maksimum zeytinyağının miktarı 45-50 bin ton aralığında kalacak. Bu da zeytinyağı ihracatının yüzde 50 civarında düşeceğini gösteriyor.
Peki, dünyada durum nasıl? Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Emin Demirci durumu şöyle açıklıyor: “Bu sezon İspanya 1 milyon 100 bin ton, İtalya 350 bin ton, Yunanistan 300 bin ton zeytinyağı rekoltesi bekliyor. Küresel piyasalarda zeytinyağı fiyatlarının çok cüzi bir miktar düşüş göstermesini ya da geçen yılki seviyelerini korumasını bekliyoruz. Bu şartlarda bu yıl 290 milyon dolar seviyesinde olan Türkiye’nin zeytinyağı ihracat rakamının önümüzdeki yıl 140-150 milyon dolar arasında gerçekleşmesini bekliyoruz.”
ZEYTİN İHRACATI 250 MİLYON DOLAR
Zeytinyağında durum böyle. Gelelim sofralık zeytine. Türkiye’nin sofralık zeytin rekoltesi 2012-2013 sezonuna göre yüzde 15 civarında düşüş gösteriyor. Bu düşüş Türkiye’de zeytin fiyatlarının yüzde 15 civarında yükselmesine yol açtı. Sofralık zeytin ihracatçıları döviz kurlarındaki iyileşmeye rağmen bu fiyat artışından dolayı önümüzdeki sezon ihracatlarının bir önceki sezona göre yüzde 10-15 arası gerilemesinden endişe ediyor. 2012-2013 sezonunda toplamda 415 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren zeytincilik sektörü 2013-2014 sezonunda 250 milyon dolar ihracat hedefliyor. “GELECEK YILDAN UMUTLUYUZ”
İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, “Zeytin Türkiye’de 400 bini aşkın ailenin geçim kaynağı. Ülke genelinde binden fazla üretim tesisi var. 90 ülkeye zeytinyağı, 65’ten fazla ülkeye sofralık zeytin ihraç ediyoruz. Bu yıl zeytinyağı ihracatımız 400 milyon dolar civarında olacak. Ancak 2013-2014 sezonunda bu rakam ciddi oranlarda düşecek” diyor. Ancak önümüzdeki yıllarda meyve veren ağaç varlığımızda yaşanacak artış nedeniyle sofralık zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli artışlar bekleniyor” diyor.
Türkiye zeytin ve zeytincilik sektöründe yeni bir dönemin eşiğinde. Özellikle Çukurova'nın dağlık kesimleri ve Güneydoğu Anadolu'da zeytincilik konusunda müthiş bir atak var. Devlet zeytinciliği teşvik için iklim ve toprak yapısı uygun tam hazine arazilerini dağıtıyor. Bu araziler zeytincilik işine girmek isteyenlere çok düşük rakamlarla veriliyor. Bu gelişmeler önümüzdeki yıllarda sektörün çok daha büyük rakamları telaffuz etmeye başlayacağını gösteriyor.
Suriye’den zeytinyağı geliyor
Bu sezon zeytinyağı konusunda sıra dışı bir durum daha var. Suriye’den Türkiye’ye büyük miktarlarda zeytinyağı getirildiği belirtiliyor. Görüştüğümüz zeytinyağı üreticileri bu konudan çok dertli. Sektör temsilcileri oradan gelen yağları dahilde satış yapan firmalar tarafından alınıp marketlerde satılmasından endişe ediyor. Bunun gerçekleşmesi durumunda, sektörde haksız rekabet ortamının doğacağı vurgulanıyor.
Dünya Dördüncüsüyüz Ülke Zeytin üretimi (Ton) Payı (%)
İspanya 3.626.600 21
İtalya 2.992.330 18
Yunanistan 2.100.000 13
Türkiye 1.820.000 11
Fas 1.315.794 8
Suriye 1.095.043 7
Tunus 963.000 6
Mısır 465.000 3
Cezayir 393.840 2
Portekiz 389.900 2
Yağlık zeytin üretimi
Yıl Üretim (Ton)
2008 952.145
2009 830.641
2010 1.040.000
2011 1.200.000
2012 1.340.000
Sofralık zeytin üretimi
Yıl Üretim (Ton)
2008 512.103
2009 460.013
2010 375.000
2011 550.000
2012 480.000
Akhisar’dan büyük atak 12 milyonluk ağaç varlığıyla Manisa’nın Akhisar ilçesi ve çevresi, son 10 yılda yeşil zeytinde Türkiye’nin yüzde 70’ini, siyah zeytinde yüzde 30’unu, toplam sofralık zeytinde ise yüzde 25’ini karşılıyor. 250 işletmenin bulunduğu ilçe, 36 ülkeye ihracat yapıyor
Akhisar Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Alper Alhat, yeni sezonda Akhisar'da 75 bin ton sofralık zeytin ile 10 bin ton zeytinyağı rekoltesi beklediklerini söylüyor. |
