Bakliyatta ‘arz-talep’ zammı
Bakliyata bir yılda gelen yüzde 25’lik zam sonrası, vatandaşa bir fatura da kurlardaki yükselişten kesilecek. Çünkü, ihtiyacımızın büyük bölümünü ithalatla karşılıyoruz.
2013’ü ortalama yüzde 25’lik zamla kapatan bakliyat ürünlerinde, 2014’te de yeni zamlar kapıda. Çünkü arz talep dengesi bir türlü kurulamıyor. Yurt içinde üretimin düşmesiyle fiyatların arttığını söyleyen sektör temsilcileri, fiyatların artmasında ‘stokçu tüccarların’ da bu durumdan yararlandığını iddia ediyor. Bakliyat üreticisi ülkelerdeki iklimsel felaketler de, 1 kilogram fasulyenin fiyatının market raflarında 6 lirayı geçmesine neden oldu. Kuru fasulye 2013’ü yüzde 59’lık zamla kapatırken, yeşil mercimekte de yüzde 19’luk artış yaşandı. Patates de zam şampiyonları arasında yer alırken, fiyatlardaki yükseliş yüzde 110’u geçti.
‘STOKÇULAR’ PANİKLEDİ Ürünün özelliklerine göre 26 liraya kadar çıkan fasulye fiyatların düşürülmesi için Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) harekete geçmesi gerektiğini ifade eden Türkiye Ziraatçiler Derneği Başkanı İbrahim Yetkin, pirinçte de aşırı fiyat artışı yaşandığını, TMO’nun fiyatları dengelemek için 100 bin tonluk ithalat yapılacağını açıkladığını belirtti. Yaklaşık 2 hafta önce TMO ile görüşme yaptıklarını söyleyen Yetkin, “Bakliyatta olduğu gibi, pirinçte de ürünlerin fiyatları zamlandı. Bunun sebebi hem üretimin azalması, hem de ‘stokçu tüccarların’ olması. TMO da fiyatları dengelemek adına pirinç ithalatı yapılacağını açıkladı. ‘Stokçu tüccarlar’ panikledi piyasaya ürün sürmeye başladı. Daha ithalat yapılmadan pirinç fiyatlarında yüzde 10 düşüş yaşandı” dedi.
ZAMLAR ÇİFTÇİYİ KAÇIRDI TMO’nun bu hamlesinin diğer alanlarda yapılması gerektiğini savunan Yetkin, ancak TMO’nun bu kararı tek başına alamadığını Bakanlar Kurulu’nun yetki vermesi gerektiğini söyledi. TMO işin içinde olmayınca tüccarların piyasayı belirlediğini dile getiren Yetkin, “Mercimek üretimimiz yok denecek kadar az. Fasulyede de durum pek farklı değil. Çiftçiler üretmiyor. Maliyetlerini bile karşılayamıyorlar. Elektirikten suya, arazi kira bedelinden tohum fiyatlarına kadar herşeye zam geldi. Destekleme primleri de düşük kaldı” dedi. Bu ürünlerde ithalata bağımlı olunduğundan ve yükselen kurlardan dolayı 2014’te en az yüzde 25 daha zam gelebileceği bilgisini veren Yetkin, “TMO bu alanlarda da piyasayı düzenleme adına ithalat yapabilir. İthalat da kısa vadeli bir çözüm. Uzun vadede bu çözüm başımıza dert olabilir. Küçük üreticiler de kaçınca büyükler ‘tekelleşti” ifadelerini kullandı.
YÖNTEMLER DEDEDEN KALMA ERZİNCAN’da tüccarlık yapan Güntürk Ticaret’in sahibi Şenol Güntürk, stokçuluk iddialarına karşı çıktı. Türkiye’de bu yıl üretimin çok düşük olduğunu belirten Güntürk, “Dünyada da durum farklı değil. Türkiye’de halâ dededen kalma yöntemlerle üretim yapılıyor” dedi.
AMAÇ İHTİYACI KARŞILAMAK TÜRKİYE’de üretimin düşük olmasının yanında ithalatında durduğunu belirten Al Bakliyat Tarım ürünleri sahibi Halis Bal da, “Yıl boyunca gerekli ihtiyaç için stok yapılıyor. Bunun da fiyat artışına bir etkisi yok. Ürün az olduğu için de köylüye ödenen para artıyor” dedi.
ÜRETİMDE BÜYÜK DÜŞÜŞ BAKLİYAT üretimi 2013’te düştü. Nohut yüzde 2,3 azalarak 506 bin ton, kırmızı mercimek yüzde 3,7 azalarak 395 bin ton, patates yüzde 17,7 azalarak 4 milyon ton, kuru fasulye ise 200 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye’de kişi başına mercimek tüketimi 6 kg, fasulye tüketimi ise 3 kg seviyesinde. |
