Coğrafi ürünlere ‘tescilli’ koruma
Adana kebabı, Adapazarı ıslama köftesi, Siirt buryan kebabı.. Örnekler çoğaltılabilir ancak bu ürünlerin ortak noktası hepsi bulundukları il ya da bölgeyle özdeşleşmiş olmaları. Türkiye’de ‘tescilli coğrafi işaretli’ olan bu ürünler için Türkiye’de yapılan tescilin dünyada ise bir geçerliliği bulunmuyor.
ADANA kebabı, Adapazarı ıslama köftesi, Siirt buryan kebabı.. Örnekler çoğaltılabilir ancak bu ürünlerin ortak noktası hepsi bulundukları il ya da bölgeyle özdeşleşmiş olmaları. Türkiye’de ‘tescilli coğrafi işaretli’ olan bu ürünler için Türkiye’de yapılan tescilin dünyada ise bir geçerliliği bulunmuyor. Dünya çapında tescil için uluslararası otoritelere başvuruda bulunmak gerekiyor. Dünya Ticaret Örgütü tarafından ‘belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretler’, ‘Coğrafi işaretli’ ürün olarak tanımlanıyor. Coğrafi işaretler de, menşe adı ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılıyor.
ÜNE KAVUŞMUŞ ÜRÜNLER Coğrafi işaretlerin tesciliyle amacın, üretimi, kaynağı gibi bir takım yerel niteliklerine bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını sağladığını dile getiren Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Murat Yörük, “Adana Kebabı, Adapazarı Islama Köftesi, Afyon Kaymağı, Afyon Pastırması, Afyon Sucuğu, Akçaabat Köftesi, Burdur Şiş Köftesi, Diyarbakır Örgü Peyniri, Edirne Beyaz Peyniri, Edirne Tava Ciğeri, Erzincan Tulum Peyniri, Erzurum Civil Peyniri, Erzurum Küflü Civil Peyniri, Ezine Peyniri, İnegöl Köfte, Kayseri Pastırması, Kayseri Sucuğu, Keşan Satır Et, Maraş Dondurması, Oltu Cağ Kebabı, Salihli Odun Köfte, Siirt Buryan Kebabı, Sivas Köftesi, Şanlıurfa Çiğ Köfte gibi tescilli coğrafi işaretli ürünler bulunuyor” dedi.
ÖNCE KENDİ ÜLKESİNDE Bu ürünlerin uluslararası pazarlarda ve tüketicilerde tanıtılması konusunda istenilen noktalara gelinemediğini dile getiren Yörük, Türkiye’de Türk Patent Enstitüsü tarafından tescil edilen coğrafi işaretlerin, sadece Türkiye sınırları içinde geçerli olduğunu belirtti. Yurtdışında koruma için her ülkede, ülke mevzuatına göre başvuru gerektiğini anlatan Yörük, “Örneğin Avrupa Birliği’nde coğrafi işaret koruması elde etmek isteyen kişiler, öncelikle kendi ülkelerindeki ulusal otoritelere başvuruda bulunmalı. Ulusal otoritelerce hakkında gerekli değerlendirme yapılan ve uygun görülen başvurular daha sonra AB Komisyonuna iletilir” dedi.
COĞRAFİ İŞRATELİ ÜRÜNLER İÇİN NELER YAPILMALI Üyeleri arasında yer alan Metro Market Grubunun, coğrafi işaretli ürünlerin ve coğrafi işaretler kavramının Türkiye’nin sağlıklı bir şekilde gelişmesi ve ticari hayata adapte edilmesini sağlamak için önerdiği konuların kendileri içinde büyük önem taşıdığını ifade eden Yörük, konuları şu şekilde sıraladı:
1- ‘Coğrafi işaret’ tescil prosedürü Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı bir kurum altına alınmalı.
2- ‘Coğrafi işaretler Enstitüsü’ kurulmalı ve bu kavram ulusal ve uluslararası düzeyde takip edilmeli.
3- ‘Coğrafi işaret’ denetim sistemi kurulmalı. (Mevcut uygulamada bir denetim mekanizması bulunmuyor)
4- ‘Coğrafi işaretli’ ürünlerin kamuoyunda bir algı oluşturması adına ulusal bir logo/Sembol uygulaması başlatılmalı. 5- ‘Coğrafi işaret’ kavramının yasal temelleri oluşturulmalı. 6- ‘Coğrafi işaretli’ ürünlerin taklit ve tağşişini önlemek amaçlı cezai şartlar oluşturulmalı ve uygulamaya alınmalı.
7- Tescile sahip ürünlerin üreticileri çeşitli imtiyazlar ile desteklenmeli ve üretim cazip hale getirilmeli. |
