BREZİLYA'NIN TARIMSAL MUCİZESİ
Tüm ülkelerin kalkınma yarışında olacağı bir gerçek. Kalkınmayı sağlayacak enstrümanların kullanım becerisi ise başarıya ulaşma süre ve derecesini belirler. Kalkınmakta olan ülkeler arasında yer alan Brezilya ve diğer BRIC ülkelerinin nasıl gelişmekte olan ülke görünümünden sıyrılmayı başardıklarına bu sütunlarda yer verilmişti (Bric ülkeleri ve biyoteknoloji, http://blog.milliyet.com.tr/gidakrizivebilim). Gerçekten de son yıllarda yakaladıkları yüksek kalkınma hızları ile bu ülkeler G7'den G20'ye dönüşümü dünya yönetiminde de yerlerini almışlardır. Fakat bunların arasında Brezilya özellikle tarımda gösterdiği yüksek performansla dikkatleri çekmektedir. Peki, nedir bu ülkeyi tarımda öne çıkaran alt sektörler: Grafikten de anlaşılacağı gibi 2001 yılında 17 milyar US$'lık ihracatın 2011'de 97 milyar US$'a ulaşması gerçekten bir mucizedir. Bu mucize de tek bir alt sektörle değil, neredeyse tarımın tüm kolları ile sağlanmıştır. Tarımsal ithalatının da 2011 yılındaki 26 milyar US$'a çıktığı gözden kaçmasın. Bu konu çarpıcılığı nedeniyle çok ele alındı. Yazarların ve analiz uzmanlarının birleştiği bir nokta öne çıkmakta: Yenilikçilik ve araştırma. Asidik savanaların toprak ıslahı ile başlatılan atılımlar ülkenin her ekolojisinin durum saptanmasını takiben, o ekoloji için “ısmarlama elbise” örneği yeni çeşitlerin ıslahı ile yola devam edildi. Uzak doğunun (ıIlımal) soyası tropik Brazilya'ya adapte ederek soya pazarında dünya liderleri arasına girdi;
Afrika'nın “SAKALLI DARI”sı1 (Brachiaria brizantha - (Panicum brizantha)) genetik materyali hem klasik ıslah ve hem de biyoteknoloji materyali olarak kullanılarak öyle yüksek verimlere ulaşıldı ki açık alan sığırcılığında dört yıl olan kesim ağırlığına ulaşım 20 aya düşürüldü; Hindistan'nın zebu ırkından geliştirilen nelore sığır sürüleri ile dünya kırmızı et piyasalarında söz sahibi oldu.
İzlendiği gibi yeni bitki ve hayvan türlerinin Brezilya'ya adaptasyonu öne çıkmaktadır. Yani diğer ülkelerin genetik kaynaklarının akıllıca kullanımı söz konusudur. Bunu uygulamaya geçiren ve Brezilya'yı tarım pazarında liderler arasında bulunmasını sağlayan birimin (EMBRAPA) bir kamu kuruluşu olması olayın bir başka ilginç tarafı. Embrapa, (Brasileira de Pesquisa Agropecuaria - Brezilya Tarımsal Araştırma Organizasyonu) bir şirket gibi devletten yarı bağımsız bir statüyle, kurulmuş. Kurulduğu 1973 yılından beri, Üniversitelerin insan kaynakları dahil, tüm parasal kaynakları devreye sokarak, tarımın her safhasında Ar-ge çalışmaları yürüten modern bir kurum hüviyetini sürdürmektedir. Geliştirdiği transgenik bakla çeşitleriyle, tarımsal biyoteknolojiyi uygulamalarının kamu tarafından da ticarete aktarılabileceğini sergileyen ilklerden biridir. Bu kamusal kuruluş tarımsal ürün pazarında çiftçisinin rekabet gücünün devamı adına uluslar arası firmalara çeşit sipariş edebilecek kadar ileri görüşlü stratejiler uygulayabilmektedir. EMBRAPA'nın Brezilya'nın bir çok üründe dünya pazarında lider olmasını sağlarken yalnız “çeşit geliştirme” ile kalmayacağı bir gerçek. Geliştirilen çeşitler öylesine agronomik olanaklara fırsat yarattı ki, bir yılda iki soya ve bir yılda “buğday + soya” yani aynı araziden yılda iki ürün uygulamaları başlatıldı.
Brezilya 30 milyon hektarlık GDO'lu ürün üretim alanıyla ABD'nin ardından ikinci sırada yer almaktadır. 160 milyon hektarlık dünya transgenik ürün ekim alanının %19'u bu ülkededir. Toplam olarak 31 transgenik çeşit (event!) çeşitten 17'si mısıra, 9'u pamuğa ve 5'i de soyaya aittir. Ülkenin UPOV, WIPO, CBD, TRIPS gibi tarımla ilgili tüm uluslar arası anlaşmalarda imzasının bulunmasına rağmen, fikri mülkiyet hakları (ıslahçı hakları) konusunda mahkemelik durumlara da rastlanmaktadır (Monsanto'nun Brezilya'da başı neden dertte?: http://nacikgoz.wordpress.com/)
The Economist, ülkenin ithalatçı konumundan ihracat liderleri arasına girebilmesini, “bilimden yararlanma, yeni girdilere başvurabilme ve ulusal stratejiler geliştirebilme” üçlüsünün kombinasyonuna bağlamaktadır. Son yıllardaki tarıma devlet desteklerini OECD ülkelerinde %26, ABD'de %12 ve AB'de %29 iken, sadece % 6 destekle Brezilya tarımda gerçekten bir mucizeye imza atmıştır. Nazimi Açıkgöz
Brezilya tarımı, Brachiaria brizantha, royalite, tohumculuk, soya, transgenik
1 Bu bitki Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırmalarında yer almaktadır. |
