2011 YILI DIŞ TİCARET VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ŞEVKET ÖZÜGERGİN 2011 yılında gerçekleştirilen 134 milyar dolarlık rekor ihracat rakamları bu defa çok farklı bir şekilde yorumlandı.İthalat rakamları ile birlikte ele alındı.İhracat artışında,ithalatın rolü tartışıldı.İthalat ile büyüme arasındaki bağ ortaya konuldu.Hatta,”ithalata dayalı büyüme”deyimi bile kullanılır hale geldi.İhracatın ana sektörlerindeki gelişmeler ile bu sektörlerdeki ithalat yapısı yani sektörel bazda ihracatın,ithalatı karşılama oranlarına bakıldı.
Bu yaklaşım ,dışticaretteki gelişmeleri daha sağlıklı bir şekilde değerlendirebilme açısından doğrudur.Aksi, bir işletmenin,gelir artışlarını açıklaması ve gider bütçesinden söz etmemesine benzer ve dolayısıyla yanıltıcı sonuçlar verir
2011 yılı ihracatının,sonuç itibariyle 2008 yılı ihracatının ancak 2 milyar dolar üzerine çıkabildiği doğrudur.2008 yılında ortalama kurun. 1,29 TL ve 2011 de 167 TL olduğu,dolayısıyla ihracat artışının daha yüksek olması gerektiği yolundaki görüş te anlayışla karşılanabilir.Ancak,2009 ve 2010 yılları finansal krizin hüküm sürdüğü ,dış pazarların daraldığı ve bölgede çeşitli istikrarsızlıkların hüküm sürdüğü yıllardır.Bunlara rağmen,krizin etkilerini kaybetmeye başladığı ilk yıl olarak değerlendirilebiecek 2011 de ,kriz öncesi rakamların yakalanmış olması başarıdır.
2011 yılı dış ticaret tablosu açıktır.
İhracat 134 milyar dolardır.
İthalatın 240 milyar dolar olması beklenmektedir.
Dışticaret açığı 100 milyar doların üzerindedir.
Dışticaret açığının tetiklediği cari açık 75-80 milyar dolardır ve milli gelirin % 10 nuna yaklaşmıştır.
Özetle ,ihracat yanında,ithalat,dışticaret açığı ve cari açık ta rekor kırmaktadır.
Bu veriler bir gerçeği de ortaya koymaktadır.
İhracat artışı,geniş olçüde ithalata bağımlıdır.İhracat arttıkça ithalat ta ve daha hızlı bir şekilde artmaktadır.
En çok ithalat artışı hammadde-ara malı sektöründe görülmektedir.Nitekim Kasım 2011 itibariyle 110 milyar dolarlık ara malı ve 50 milyar dolarlık enerji ithalatı yapılmıştır.Ayni dönemde tüketim malları ithalatı 27 milyar dolar ve yatırım malları ithalatı 33 milyar dolar olmuştur.
Son 10 yılda ara malları ithalatındaki artış yüzdesi 424 tür.
Duruma sektörler itibariyle baktığımızda ise daha ilginç bir tablo ile karşılaşıyoruz.
Sektörler itibariyle ihracatın ithalatı karşılama oranları 2008 ve 2011 yılarındaki gerçekleşmeler karşılaştırıldığında;
İmalat sektöründe % 83 ten, 67 ye
Giyim eşyasında 604 ten 406 ya,
Makina,teçhizatta 57 den 51 e
Otomotivde 124 ten 86 ya, gerilemeler yaşanmıştır.Bir başka ifade ile ana ihracat sektörlerinde ithalat artışı,ihracattan daha fazladır.Giyim eşyası sektöründe bile karşılama oranı gerilemiştir.
Bu durumun ana sebeplerini şu şekilde sıralamak mümkündür.
Kaynaksız hızlı büyüme arzusu.
Dış kaynak bulunması için sıcak para girişinin teşviki,yüksek faiz-düşük kur uygulamaları
Ucuz döviz değeri yüzünden ithalatın daha cazip hale gelmesi ve yerli üretimin yavaşlaması,
Genel teşvik politikası yüzünden kaynak ısrafı.
Çözüm yolları da bellidir.
Büyüme hızının,makul iç ve dış finansman kaynakları dikkate alınarak tesbiti.
Ara malların yurt içinde ve rekabetçi düzeyde üretiminin teşviki.
Selektif bir yatırım ve ihracat teşvik politikası
Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması,
Doğrudan yabancı yatırımların girişi için uygun ortam yaratılması. |
